Nú
eru rétt 4 ár síðan almenningur stillti sér upp fyrir framan Seðlabankann og
Alþingishúsið í Reykjavík, barði potta og pönnur, kveikti bál, söng, hrópaði,
öskraði, stappaði og klappaði í búsáhaldabyltingunni. Fólkið vildi breytingar,
enda hafði orðið á Íslandi algjört efnahags- og kerfishrun.
Mikil siðspilling
afhjúpaðist, það ásamt hörmungum í efnahagslífinu vöktu reiði fólks sem fór
þúsundum saman út á götur og mótmælti. Aðalkrafan var að þáverandi ríkisstjórn
færi frá, boðað yrði til kosninga og frávikningu stjórnar Seðlabankans, sem
hafði keyrt hann í 800 milljarða gjaldþrot.
Mótmælaaldan óx dag frá degi, bál
voru kveikt, pústrar féllu milli manna, lögreglan stóð í ströngu og undir niðri
dunaði beljandinn í pottaslættinum fram á miðjar nætur og fólkið hrópaði:
„Vanhæf ríkisstjórn, burtu með seðlabankastjórann."
Og fólkið hafði sitt
fram, en síðan þá hefur borið á því að fyrrum valdhafar vilji endurskrifa þessa
sögu. Á Íslandi hafi orðið „svokallað Hrun“ segja þeir, og halda því jafnframt fram
að það hafi einungis verið nokkrir úr unglingadeildum þáverandi
stjórnarandstöðuflokkum sem stóðu fyrir skrílslátunum.
Þetta er fjarri öllu
sanni, í janúar 2009 var gerð meðal allra íslendinga skoðanakönnun og spurt um afstöðu
fólks til mótmælanna. Svörin voru skýr, tæp 46 prósent íslendinga voru hlynnt
þeim og tæpt 21 prósent mjög hlynnt þeim.
Nú
er að renna út kjörtímabil þeirrar ríkisstjórnar, sem var til úr
búsáhaldabyltingunni og hafinn undirbúningur næstu alþingiskosninga. Hvar stöndum
við? Gjaldeyrishöft valda því að erfitt er að meta raunverulega stöðu Íslands.
Skuldir almennings tóku stökkbreytingum í kjörfar 46% gengisfellingar krónunnar,
mikillar verðbólgu og vaxta upp á þriðja tug prósenta. Sparifé margra hvarf
þegar fjölmörg fyrirtæki og verðbréfasjóðir stóðu skyndilega uppi sem
verðlausar skeljar og fjármagnið hvarf inn á leyndareikninga í Karabíska hafinu.
Verðlag húsa lækkaði um þriðjung og fjölmargar fjölskyldur sem áður höfðu átt
hlut í sínum íbúðum, áttu skyndilega ekkert og horfðust í augu við ókleifar
skuldir. Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna heldur utan um
vísitölu matarverðs í heiminum. Samkvæmt henni hefur matarverð í heiminum
almennt hækkað um 35 prósent á sama viðmiðunartímabili.
Ástæður þessara hækkana
eru mýmargar. Náttúran hefur þar spilað stórt hlutverk. Mestu þurrkar sem orðið
hafa í Bandaríkjunum í 50 ár, skógareldar í Rússlandi, uppskerubrestir í Evrópu
og jarðskjálftar í Japan hafa valdið miklum hækkunum á korni, kjöti,
mjólkurvörum og mörgu öðru.
Í
alþjóðavæddu samfélagi skiptir verð á olíu höfuðmáli í verði matvæla, enda þarf
að flytja matvælin frá þeim löndum þar sem er arðbært að framleiða þau til
þeirra sem vilja neyta þeirra. Hrávöruverð hefur hækkað mikið í kjölfar
alþjóðlegu fjármálakreppunnar. Fjárfestingar færðust úr hlutabréfum yfir í
hrávörur sem héldu betur verðgildi sínu.
Hér vegur það þungt að millistétt
heimsþorpsins stækkar á hverju ári og notar því bæði meira eldsneyti og borðar
dýrari og fjölbreyttari fæðu. En stóri þátturinn í mikill verðhækkun á dagvöru
heimilanna á Íslandi er hrun íslensku krónunnar sem lifir í sinni eigin veröld
inna gjaldeyrishaftanna.
Heimsbyltingin átti að eyða kapítalismanum úr
mannfélaginu spáði Karl Marx, en í stað þess bylti kapítalisminn heiminum með
víðtækum afleiðingum og þar er að finna eina stærstu breytingu okkar
umrótstíma. Samfélög eru að leysast upp vegna áherslu á einstaklingshyggju og frelsi
til að velja án tillits til samfélagsins og afleiðinganna.
Allar áherslur miða
að forréttindum og hagsmunum þeirra sem eiga fjármagnið.
Marx sagði að einungis upplýst fjöldahreyfing verkafólks gæti haft forystu í
slíkri byltingu, en mánaðarleg gluggaumslög og kreditkortareikningar hinnar
hratt vaxandi millistéttar hafa gert spádóma Marx að engu og eru búin að draga
allar vígtennur úr verkalýðshreyfingunni.
Engin ummæli:
Skrifa ummæli