Um afnám verðtryggingar og skoðanafrelsis

Nú er búið að setja á laggirnar nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar, sem hefur það hlutverk að finna leið til þess að afnema verðtrygginguna, eins og lofað var í síðustu kosningabaráttu. Á undanförnum misserum hafa verið stofnaðar allnokkrar nefndir, þ.á.m. á Alþingi, til þess að framkvæma þessa niðurfellingu, en einhverra hluta vegna hafa þær allar guggnað á verkefninu eftir að hafa skoða málið ítarlega.

Hvað þýðir hugtakið afnám verðtryggingar? Því var haldið ákaft að kjósendum að þar væri að finna auðvelda og einfalda leið til þess að lækka skuldir og minnka afborganir lána umtalsvert.

Vitanlega vilja allir afnema verðtryggingu/háa vexti. Hvers vegna einungis 80%  svöruð með já við í skoðanakönnum þar sem spurt var "Viltu afnema verðtryggingu?" skil ég ekki. Þessi spurning er svona ein og sér er vitanlega út í hött og ég reikna með að þessi 20% sem sögðu nei, hafi verið með það a hreinu um hvað málið snérist í raun.

 

Afnám verðtryggingar einnar út af fyrir sig leysir engan vanda. Það er lýðskrum. Það er einungis en leið til þess að gera verðtrygginguna óvirka, það er að lækka verðbólgu niður fyrir 3,5% og halda henni þar.

 

Í spjallþáttunum og kosningaræðunum varð maður ekki var við efnislega umræðu um orsök þess að tekin var upp verðtryggingu inn- og útlána á Íslandi, eða hvers vegna verðbólga á Íslandi er langt umfram það sem þekkist í Evrópu, samfara því að tiltekinn hópur rígheldur í krónuna.

Þeir sem hafa verið að slá sér upp með því að þeir hafi í hendi sér þá töfralausn að redda öllum málum með því að afnema verðtryggingu, hafa gengið svo langt að fullyrða að Hrunið sé afleiðing verðtryggingarinnar.

Verðtrygging er greiðsludreifing á háum vöxtum, þar er um að ræða jafngreiðslur út lánstímann og greiðslutoppar sem skapast í verðbólguskotum eru jafnaðir út. Ef þetta kerfi væri ekki til staðar, hefðu enn fleiri heimili orðið gjaldþrota, en raun varð á í kjölfar Hrunsins.

Tökum dæmi : Ef 28 milljóna króna lán hefði verið á almennum óverðtryggðum vöxtum skuldabréfa Seðlabanka Íslands árið 2007, þá hefði lántakandi þurft að greiða um 4,5 milljónir í vexti það árið, eða um 375 þúsund krónur á mánuði. Hverjir hefðu þolað það?

Lán sem greidd eru í gegnum greiðsludreifingarkerfi verðtryggingar eru á föstum vöxtum, ef þeir eru lægri en verðbólgan á einhverju tímabili, er vandinn einfaldlega fluttur frá nútíð til framtíðar og þannig verður hann þolanlegri, en hann hverfur ekki.

Ef greiðsludreifingarkerfið (verðtrygging) er afnumið, verða lántakendur einfaldlega að staðgreiða vextina. Nema þá að menn ætli sér að hverfa til áranna fyrir 1980 og taka upp neikvæða vexti, en þá er verið að boða eignaupptöku hjá sparifjáreigendum.

Það var við óábyrga efnahagsstjórn að sakast að verðgildi krónunnar hrundi, ekki verðtryggingunni. Það var yfirverð krónunnar og takmarkalausra lána bankanna að verðlag húsnæðis fór upp. Þegar búið var að fleyta froðunni í burtu, lækkaði verðmæti húsnæðis. Það gerðist einnig í löndum þar sem enginn er verðtryggingin.

Ef verðbólga/vextir hefðu ekki farið jafnmikið upp og raun varð á, þá hafði ekkert/minna farið inn í greiðsludreifingarkerfið. Lækkun húsnæðisverðs og lækkun tekna á Íslandi má alfarið rekja til afleitrar efnahagsstjórnunar undanfarinna ára.

Haldið var á lofti „sérstöðu Íslands“ hagkerfinu haldið lokuðu og krónan hoppaði og skoppaði eins og korktappi á úthafi við hlið risaolíuskips/stærri efnahagskerfa eins og t.d. ESB. Verðtryggingu var komið á vegna þessarar sérstöðu, hún er ekki orsök þess.

Við ættum e.t.v. að spyrja okkur þeirra spurningar hvers vegna 100 nýjar krónur í janúar 1981 þegar tvö núll voru tekin aftan af þáverandi krónu oru orðnar um 4.000 krónur í árslok 2012 ef eitthvað er að marka verðlagsreiknivél á vef Hagstofu Íslands. Á 31 ári hefur verðlag sem sagt hækkað um 3.815%.

Verkalýðshreyfingin hefur á þessum tíma barið í gegn launahækkanir upp á tugi prósenta á hverju ári, á meðan samið hefur verið um nokkur prósent launahækkun í nágrannalöndum okkar.

Þau 43 ár sem Rafiðnaðarsambandið hefur starfað hafa samninganefndir sambandsins samið um tæplega 4.000% í launahækkanir hjá félagsmönnum, á meðan systursambönd okkar á hinum Norðurlöndunum hafa samið um launahækkanir sem nema um það bil 340%. Þrátt fyrir að við séum 3.600% slappari í gerð kjarasamninga standa þau okkur samt framar á nánast öllum sviðum hvað varða kaupmátt og lánakjör heimilanna.

Þessi 3.600% munur er ástæða þess að hér varð að koma á greiðsludreifingarkerfi, sem nefnt var Verðtrygging. Til eru fjölmargar skýrslur þar sem þessi vandi er greindur ítarlega. Stjórnmálamenn bíta svo höfuðið af skömminni með því að bera sakir á verkalýðshreyfinguna um að gera ekki nægilega góða kjarasamninga.

Öll þekkjum við þá reglubundnu gengisfellingu kjarasamninga sem slakir STJÓRNMÁLAMENN standa fyrir og ógilda þar gildandi kjarasamninga og eru þar að gera eignaupptöku hjá launamönnum sem flutt er til útflutningsfyrirtækja og ríkissjóðs.

En umræðuhefðin á Íslandi veldur því að spjallþættir fjölmiðlanna eru fullir af skrumurum, sem vísa á bug öllum staðreyndum því þá yrðu ræður þeirra og upphrópanir verðlausar og þeir væru berir af skruminu. Spjallþættirnir vöktu upp afl, sem ekkert erindi á í valdastóla lýðræðisríkis, sem vill taka af alvöru á sínum vandamálum.

Nýir valdhafar vilja nú koma í veg fyrir umræðu um vandann og hafa stillt sér upp við hlið einstaklings sem heldur um niðurskurðarhnífinn. Og hún hótar okkur öllu illu höfum við okkur ekki hægt um okkur.