Ég er handhafi valdsins

Ekkert vit í því að breyta Stjórnarskránni, segir nýendurkjörinn forseti. Fyrir nokkru sagði hann hins vegar að hann vildi að tillögur Stjórnlagaráðs yrðu bornar undir þjóðina og hvatti til þess að þær væru samþykktar, þá hélt hann því fram að verið væri að færa mikil völd til forsetans. Það var leiðrétt af ráðsliðum Stjórnlagaráðs og forsetanum bent á að í nýju stjórnarskránni heldur forsetinn óbreyttum málskotsrétti, en þarf að rökstyðja ákvörðun um synjun laga og tilkynna hana forseta Alþingis.

Það sem virðist fara fyrir brjóstið á forsetanum er að Stjórnlagaráð ætlar honum að deila málskotsréttinum með þjóðinni, 10% kjósenda geta einnig farið fram á þjóðaratkvæðagreiðslu um lög sem Alþingi hefur samþykkt. Þessi ákvörðun var tekinn af ráðsliðum eftir mjög ítarlegar umræður og tilgangurinn sá að forsetinn þyrfti þá afar sjaldan að grípa málskots.

Sé litið til ummæla forsetans nú, er ekki hægt að skilja hann öðru vísi en svo að hann telji að hagsmunir þjóðarinnar felist í því að hann einn ráði því hverjir taki endanlegar ákvarðanir.

Alþingi samþykkti með yfirgnæfandi meirihluta að þjóðin fengi að segja álit sitt á tillögum Stjórnlagaráðs, en forsetinn vill ganga gegn vilja Alþingis og hefur gengið í lið með þeim sem vilja verja hagsmuni sérhyggjunnar. Hann vill ásamt valdagæsluliðum koma í veg fyrir að þjóðin fái sjálf að greiða atkvæði um nýja Stjórnarskrá.

Í tillögum Stjórnlagaráðs er ákaflega skýrt hvert hlutverk forsetans sé, andstætt því sem er í núgildandi Stjórnarskrá og reyndar andstætt því sem sumir halda fram. Á það hefur forsetinn spilað og vill hafa möguleika til þess að halda því áfram. Forsetinn hefur nokkur formleg hlutverk sem ekki breytast frá núgildandi Stjórnarskrá, svo sem að stefna saman og setja Alþingi, veita náðun og sakaruppgjöf að tillögu ráðherra.

Í tillögum Stjórnlagaráðs skipar forsetinn forsætisráðherra í embætti eftir að Alþingi hefur kosið hann, og veitir honum lausn í kjölfar kosninga, ef samþykkt er vantraust eða ef ráðherrann óskar þess sjálfur. Forsetinn kemur einnig að myndun ríkisstjórnar með því að það er hlutverk hans að leggja fram á þingi tillögur um forsætisráðherraefni eftir samráð við þingflokka og þingmenn.

Þegar ráðherra hyggst skipa dómara eða ríkissaksóknara í embætti þarf að bera tillögu um skipunina undir forseta. Telji forseti hana umdeilanlega eða vafasama getur hann synjað skipuninni staðfestingar og gengur málið þá til Alþingis þar sem greidd eru atkvæði um hana. Sé skipunin studd með 2/3 atkvæða á þingi telst hún staðfest en annars ekki, og þarf ráðherra þá að gera nýja tillögu.