Töfralausnir

Afnám verðtryggingar er það mál sem ber einna hæst í undirbúningi stjórnmálamanna fyrir komandi kosningar. Það eru reyndar margir búnir að tala hátt og mikið um verðtryggingu, hana þurfi að afnema.

Einhverra hluta vegna hafa stjórnmálamenn alltaf hætt að tala um að þeir ætli að afnema verðtrygginguna, þegar þeir hafa skoðað málið vandlega. Af hverju hefur það ekki þegar verið gert? Allir stjórnmálaflokkarnir sem tóku þátt í síðustu kosningum mættu í kosningabaráttuna með ályktanir flokksþinga um afnám verðtryggingar.

Margir virðast halda að í afnámi verðtryggingar sé fólgin kjarabót, þar á meðal eru t.d. nokkrir verkalýðsforingjar, sem hafa farið mikinn í þessum efnum og borið mjög þungar sakir á aðra félaga sína í verkalýðshreyfingunni. Afnám verðtryggingar tekur mjög langan tíma, það er ekki hægt að láta hana gilda afturvirkt. Í dag er sú staða að nánast öll ný íbúðalán sem bankar veita eru óverðtryggð. Lækkuðu reikningarnir eitthvað?

Útlán Íbúðarlánasjóðs hafa hrunið síðustu mánuði og uppgreiðslur lána Íbúðarlánasjóðs nema hærri upphæð en út er lánað. Ef þær fjölmörgu skýrslur sem hafa verið gefnar út um langtímalán eru skoðaðar, kemur alltaf fram sú niðurstaða að verðtryggð lán séu hagstæðari, vegna þess að vextir á óverðtryggðum lánum séu svo mikið hærri.

Það er ekki hægt að afnema verðtryggingu, eða lækka vexti nema að skipta út krónunni. Vaxtamunur Íbúðalánasjóðs, langstærsta veitenda verðtryggðra lána er einungis 0,27 prósent og vextir verðtryggra lána eru um helmingi lægri en óverðtryggðra, það gerir gæfumuninn þegar til langs tíma er litið.

Verðbólguhringrásin byggir a tveimur forsendum: Í fyrsta lagi að lífeyrisréttindi eru verðtryggð og lífeyrissjóðirnir hafi því náttúrulega eftirspurn eftir verðtryggðum eignum. Í öðru lagi að útgáfur Íbúðalánasjóðs njóti ríkisábyrgðar en án hennar eru skuldabréf sjóðsins aðeins með veð í fasteignum og geta ekki haft svo þungt vægi i eignasöfnun lífeyrissjóða eins og nú er, samkvæmt eðlilegum viðmiðum í eignastýringu.

Fyrir heimili landsins virkar hringrásin þannig að þau borga verðtryggða vexti til lífeyrissjóðanna af húsnæðislánum sínum yfir vinnuævina sem þau fá síðan til baka með verðtryggðum eftirlaunum.

Spurningin um það hvort banna eigi verðtryggingu snýst því um hvort það eigi að loka þessari„verðbólguhringrás“ eða breyta henni með einhverjum hætti. Það er þó ekki hægt að breyta einum hlekki í ferlinu án þess að hafa áhrif á alla hina. Ef verðtrygging er lögð af í lánaviðskiptum liggur jafnframt fyrir að mjög erfitt verður fyrir lífeyrissjóðina að lofa verðtryggðum lífeyrisréttindum.

http://www.gamma.is/media/skjol/Naudsyn-eda-val-Verdtrygging,-vextir-og-verdbolga.pdf

Sigmundur Davíð formaður Framsóknarflokksins hefur dregið fram gamalt loforð um 20% flata skuldaafskriftir og segir réttilega að það kosti um 240 milljarða króna, það samsvarar liðlega 40% af áætluðum tekjum ríkissjóðs á þessu ári. Hann er ekki einn um þetta, vinsælir álitsgjafar í spjallþáttum hafa einnig slegið um sig með þessum loforðum.

T.d. var einn þeirra Ólafur Arnarson í Silfri Egils nýlega, en hann gat ekki með nokkrum hætti útskýrt hvernig ætti að framkvæma þetta, en staglaðist endurtekið á innihaldslausum upphrópunum og skrumi, sem besti blaðamaður þessa lands um efnahagsmál „Þórður Snær Júlíusson“ leiðrétti jafnharðan. Það var pínlegt að horfa upp á Ólaf Arnarson í þeim þætti.

Lausn „snillinganna“ snýst um að láta kröfuhafa föllnu bankanna standa straum af þessum kostnaði. Hugmyndir sem jafngilda þjóðnýtingu erlendra eigna kröfuhafa. Allar niðurfærslur á krónueignum kröfuhafa fara í að vinna á snjóhengjunni, það er ekki hægt að nota sömu fjármuni tvisvar. Eignarrétturinn er friðhelgur og það sem þessir menn boða er brot á alþjóðasamningum sem Ísland hefur skuldbundið sig til að virða.

Þessir hinir sömu snillingar halda því ákaft fram að þeir hafi unnið mikinn sigur í Icesave málinu. Dráttur á lausn Icesave deilunnar leiddi til þess að Ísland hefur að óþörfu búið við slaka viðskiptastöðu í nokkurn tíma, það hefur margoft komið fram hjá forsvarsmönnum atvinnulífsins. Icesave hefur valdið okkur gríðarlegum skaða þrátt fyrir að dómsmálið hafi unnist.

Seðlabanki Íslands á í Icesave uppgjörinu ógreiddar kröfur vegna hinna svokölluðu ástarbréfa að upphæð um 127 milljarð króna. Auk þess hefur ríkissjóður þurft að leggja nýja Landsbankanum til 122 milljarða króna í eigið fé og þar til viðbótar þarf nýi Landsbankinn að greiða 300 milljarðar króna í þrotabú hins gamla fram til ársins 2018.

Það á að greiðast í erlendum gjaldeyri sem ekki er til. Þarna situr hnífurinn blýfastur í blekkingarkú ofursnillinga spjallþáttanna og kosningabrellnanna.

Þetta lokar okkur innan gjaldeyrishaftamúranna, sem eykur á verðbólguvandann og skerðir verulega möguleika okkar til þess efnahagsbata og þeirra kjarabóta sem við leitum að með logandi ljósi í endurnýjun kjarasamninga næsta haust.

Icesave-deilan var skrímsli sem tætti í sundur þjóðina, þjóð sem sannarlega hefði þurft að standa saman og takast á við efnahagsvandann í stað þess að gera tilraun að kjósa hann í burtu ýta honum þar með á undan sér. Þeir sem benda á þessar staðreyndir eru umsviflaust kallaðir ljótum nöfnum eins og þjóðníðingar eða eitthvað þaðan af verra.

Kosningavíxlar eins og þeir sem hér hafa verið taldir upp kalla yfir okkur enn verri stöðu en við erum þegar í, það eru ekki til einföld töfrabrögð eins og halda því fram að afnám verðtryggingar sé auðveld og leiði til umsvifalausra kjarabóta, skuldaniðurfelling kosti ekkert og Icesave reikningurinn hafi verið sendur eitthvað annað.

Sumir þessara reikninga liggja nú þegar í gluggaumslagi á skrifborði fjármálaráðherra. Ef farnar verða framangreindar leiðir eru allar líkur á að fleiri reikningar verða settir í gluggaumslög næsta haust og allir þessir reikningar verða áframsendir til íslenskra heimila á næstu árum í formi hærri skatta og lægri launa.