Í
Fréttablaðinu þ. 21. nóvember skrifar Ólafur Þ. Stephensen ritstjóri leiðara
þar sem hann reynir að réttlæta aðgerðir valdastéttarinnar í að koma í veg
fyrir að Stjórnskránni verði breytt.
Hann
gefur ekkert fyrir vilja þjóðarinnar og vitnar ítrekað til Skúla Magnússonar
héraðsdómara helsta baráttumannsins gegn breytingum á hinum „helga gjörningi“.
Sá
var reyndar í Stjórnarskrárnefnd, höfundar umfangsmikillar skýrslu sem
Stjórnlagaráð fór eftir í sinni vinnu í góðri samvinnu við íslenska þjóð, en
það vakti mikinn áhuga lýðræðissinna um heim allan.
Þegar
niðurstaða Stjórnalagaráðs lá fyrir varð Skúla ásamt nokkrum öðrum ljóst að
valdastéttin íslenska þótti illa að sér vegið. Þjóðin ætlaði að gera valdarán vildi
taka til sín þau völd sem fámennur hópur hafði náð til sín í gegnum göt á
úreltri Stjórnaskrá. Þá tók Skúli ásamt ásamt nokkrum einstaklingum úr Háskóla umhverfinu
U-beygju og snérust af öllu afli gegn endurnýjun stjórnarskrárinnar.
Einkennilegt, (reyndar ekki) þar sem niðurstaða Stjórnlagaráðs var nefnilega í
fullu samræmi við það sem þessir hinir sömu höfðu áður sett fram.
Það
var afgerandi niðurstaða í þjóðaratkvæðagreiðslunni, 73.509 samþykktu eða 31% kosningabærra manna og þeir sem
höfnuðu voru 36.302 eða 16% kosningabærra manna.
Aldrei í sögu nokkurs lýðræðisríkis hefur það gerst
að valdhafar fari gegn jafn afgerandi niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu, þaðan
af síður að valdhafar grípi til þess örþrifaráðs að gefa sér atkvæði þeirra sem
heima sátu. Í öllum lýðræðislegum kosningum er það niðurstaða þeirra sem mæta á
kjörstað sem ræður.
Þegar talsmenn íslenskra valdhafa áttuðu sig á að
þeir hefðu orðið sér til háðungar um hin lýðræðislega heim, var gripið til örvæntingarfullra
skýringa eins og ritstjórinn er með „Þjóðaratkvæðagreiðslan
var síðan líka gölluð; þar var spurt spurninga um sum mikilvæg atriði
stjórnlaganna en ekki önnur, þannig að hún veitti heldur takmarkaða leiðsögn.“
Íslenska
afbrigðið ef almúginn kýs ekki í samræmi við vilja valdastéttarinnar, þá hefur
hann fengið ranga tilsögn.
Ritstjórinn
fullyrðir ásamt Skúla að íslenskur almúgi sé illa að sér umfram það sem gerist
í öðrum lýðræðisríkjum og hann segir „Eftir þennan skelfilega málatilbúnað var
gjörsamlega útilokað að ná samkomulagi um afgreiðslu breyttrar stjórnarskrár á
Alþingi fyrir kosningar, enda er stjórnarskrá ekki plagg sem á að afgreiða í
bullandi pólitískum ágreiningi.“ Hvenær hafa breytingar á stjórnarskrá verið
afgreiddar án þess að um það hafi verið pólitískur ágreiningur? Aldrei.
Talsmenn valdastéttarinnar
hafa haldið að almúganum að ástæðulaust sé að umbylta lýðveldisstjórnarkránni
því hún sé svo „listilega
smíðuð“ eins og forseti vor hefur sagt, eða ummæli höfundar
Reykjavíkurbréfs um að hún sé „helgur gjörningur“,hvorki meir eða minna. Hver
var skoðun stjórnmálaforingja þegar núverandi stjórnarskrá var borinn upp árið
1944?
Eysteinn Jónsson, Framsóknarflokki: „Við megum ekki taka upp í lög
um lýðveldisstjórnarskrá annað en það sem stendur í beinu sambandi við stofnun
lýðveldis í stað konungdæmis ... Síðan eigum við að vinna af kappi að því að
endurskoða stjórnarskrána í heild og vinna að þeim breytingum sem gera
þarf."
Stefán Jóhann Stefánsson, Alþýðuflokki: „... er það skoðun allrar
[stjórnarskrár]nefndarinnar að vinna beri hið bráðasta að því að fram fari
gagnger endurskoðun á stjórnarskránni“.
Jakob Möller, Sjálfstæðisflokki: „Þessi fyrirhugaða stjórnarskrá,
sem hér um ræðir, er hugsuð og í rauninni yfirlýst sem hrein
bráðabirgðastjórnarskrá, þ.e.a.s., jafnframt því sem hún er samþykkt er gert
ráð fyrir að stjórnarskrá ríkisins í heild verði tekin til gagngerðrar
endurskoðunar á næstu árum.“
Brynjólfur Bjarnason, Sósíalistaflokki: „... nú er það svo að við
stofnun hins fullvalda íslenzka ríkis ríður oss öllu framar á þjóðareiningu.
... Þess vegna held ég að flestir séu nú komnir á þá skoðun að það sem gert var
með stjórnarskrárákvæðinu 1942 –að takmarka breytingar á stjórnarskránni við
það sem leiðir af skilnaði við Danmörku og flutningi æðsta valds inn í landið,
með öðrum orðum að útiloka fyrir fram öll þau deilumál sem ágreiningi gætu
valdið – hafi verið hið eina rétta.“
Þetta
útskýrir hina „rússnesku
kosningu“ í þjóðaratkvæðagreiðslunni um sambandsslit og lýðveldisstofnun
vorið 1944. Fólk var að kjósa um skilnaðinn við Danmörku. Lýðveldisstjórnarskráin
var saminn til bráðabirgða.
Ólafur Lárusson prófessor í lögum sagði „Endurskoðun stjórnarskrárinnar er
því eitt af verkefnum náinnar framtíðar. Lýðsveldisstjórnarskráin í þeirri mynd
sem hún hefur nú, er aðeins sett til bráðabirgða.“
Í nýársávarpi sínu 1949 kvartaði Sveinn Björnsson undan
seinaganginum og hvatti þingheim og aðra til dáða : „Og nú, hálfu fimmta ári
eftir stofnun lýðveldisins, rofar ekki enn fyrir þeirri nýju stjórnarskrá, sem
vér þurftum að fá sem fyrst og almennur áhugi var um hjá þjóðinni og
stjórnmálaleiðtogunum, að sett yrði sem fyrst. Í því efni búum vér því ennþá
við bætta flík, sem sniðin var upprunalega fyrir annað land, með öðrum
viðhorfum, fyrir heilli öld. …Vonandi dregst eigi lengi úr þessu að setja nýja
stjórnarskrá.“
Það var einhugur um lýðveldisstjórnarskránna, en sá einhugur snerist um
að hún væri einungis til bráðabirgða, en ákvæði hennar tryggja ráðherraræðið
og þar er víglínan, hún tryggir nefnilega pilsfaldakapítalismann og
helmingsskiptaregluna.
Engin ummæli:
Skrifa ummæli