Á brún hengiflugsins

Ég hef alloft komið að því hér á þessari síðu að forsenda endurreisnar er aðild að ESB. Ef ekki verður gripið til markvissra aðgerða strax þá mun endurreisn taka langan tíma og mun leiða til ennfrekari eignatilfærslu, langvarandi atvinnuleysi og óhóflegri skuldsetningu.

Aðilar vinnumarkaðs hafa lagt áherslu á að reynt verði hraða allri uppbyggingu og endurskoðun reksturs sveitarfélaga og ríkis verði látinn ganga hratt fyrir sig. Umsókn um aðild að ESB fyrir lok þessa mánaðar er ein helsta forsenda endurreisnar. Ganga þarf til samstarfs við Seðlabanka Evrópu til að treysta bakland og gengi krónunnar, þar til skipt verður um gjaldmiðil.

Þetta er nauðsynlegt ef takast á að reisa bankakerfið og koma á eðlilegum lánaviðskiptum. Byggja verður upp traust og trúverðugleika erlendis á íslenska gjaldeyris- og fjármálakerfinu til að endurreisa krónuna, þar til evra væri tekin upp. Þetta er forsenda þess að fá aðgengi að erlendum fjármálamörkuðum.

Gjaldeyriskreppan er af þeirri stærðargráðu að við hana verður ekki ráðið nema til komi alþjóðleg aðstoð. Með umsókn um aðild að ESB og samstarfi við Seðlabanka Evrópu má gera krónuna af starfhæfum gjaldmiðli, þar til evra væri tekin upp og aflétta höftum á gjaldeyrismarkaði. Einungis með slíku samstarfi er það mögulegt.

Styrking krónunnar myndi létta verulega á greiðslubyrði vegna lána atvinnulífs, einstaklinga, sveitarfélaga og ríkis og forða því yfirvofandi miklum gjaldþrotum og draga umtalsvert úr þörf á niðurskurði í fjárlögum ríkisins. Styrking krónunnar er forsenda endurreisnar og um leið mikilvægasta leiðin til að koma hjólum atvinnulífsins aftur í gang og að ná niður vöxtum á Íslandi.

Takist ekki að komast út úr gjaldeyriskreppunni á skömmum tíma vaxa líkur á því að gengið festist í allt of lágri stöðu. Það mun grafa undan verðgildi lífeyrissparnaðar landsmanna í íslenskum krónum miðað við verð í erlendum gjaldmiðlum. Með því siglum við inn í fátæktargildru til langs tíma. Eignatilfærsla innan þjóðfélagsins yrði stórfelldari og varanleg og er þó nóg fyrir. Þennan skaða verður að stöðva með öllum tiltækum ráðum.

Því er svo mikilvægt að styrkja gengi krónunnar. Slíkt er einungis mögulegt með aðild að Evrópusambandinu og samstarfi við Seðlabanka Evrópu. Með slíku samstarfi mætti tryggja aðgengi að erlendu fjármagni og gengishækkun krónunnar. Það er forsenda þess að það takist að snúa spíralnum við svo hann fari að virka upp á við með endurreisn fjármálakerfisins, sem aftur er forsenda fyrir aðgengi að erlendu lánsfé og lánveitingum til atvinnulífs og heimila, sem kæmi hjólum atvinnulífs og hagvaxtar aftur í gang. Það að koma hjólum atvinnulífsins af stað á ný er algjör forsenda þess að ekki þurfi að skera eins mikið niður hjá ríki og sveitarfélögum.

Staðan á Íslandi er einsdæmi og afar slæm, við stöndum á brún hengiflugsins. Núverandi vandi er svo stór að við hann verður ekki ráðið nema með miklu meira samstarfi við alþjóðasamfélagið. Þess vegna er umsókn um aðild að Evrópusambandinu alger forsenda endurreisnar eins og núverandi stjórnvöld stefna að, þar sem slíkt myndi þegar í stað byggja upp traust og trúverðugleika sem er alger forsenda fyrir aðgengi að alþjóðlegu fjármagni. Annars munu niðurvirkandi spíraláhrifin valda enn meira hruni á næstunni, tíminn er mun skemmri en flestir átta sig á.