Varanleg lausn á gjaldeyriskreppunni

Baldur Pétursson, aðstoðarframkvæmdastjóri Endurreisnar og þróunarbanka Evrópu (EBRD) leggur mikla áherslu á núverandi vandi íslenska þjóðarbúsins sé svo stór að stóraukið samstarf við alþjóðasamfélagið sé lykilatriði varðandi endurreisn hagkerfisins.

Í viðtali við Markaðinn, fylgirit Fréttablaðsins nýlega, segir Baldur meðal annars: ,,Með umsókn um aðild að Evrópusambandinu, líkt og stjórnvöld stefna að, megi byggja upp traust og trúverðugleika sem sé forsenda fyrir aðgengi að alþjóðlegu fjármagni." Umsókn segir Baldur jafnframt nauðsynlega til að forða frá enn meira hruni þótt hún nægi ekki ein sér. ,,Samhliða verður að hefja samstarf við Seðlabanka Evrópu um aðgerðir til að tryggja styrkingu krónunnar og gengisstöðugleika."

Fáir Íslendingar hafa jafn mikla reynslu af samstarfi við alþjóðlegar bankastofnanir og Baldur og því mikilvægt að hlusta á aðila eins og hann sem er með puttann á púlsinum á alþjóðlega bankageiranum.

Lausn á gjaldeyriskreppunni á Íslandi er kjarni vandans, og afar brýnt að finna varanlegar langtímalausnir á því máli sem allra fyrst. Á því verða aðrar grunnaðgerðir að byggja á - m.a. er varðar endurreisn bankanna, og aðgerðir er varða lausn á greiðsluerfiðleikum - fyrirtækja, heimila, sveitarfélaga og ríkis.

Varanleg langtímalausn á gjaldeyriskreppunni er lykill og grunnur að lausn annarra stórra vandamála á Íslandi og um leið forsenda endurreisnar. Það er því allra stærsta viðfangsefnið sem framundan er. Varanleg lausn á gjaldeyriskreppunni verður að finna á allra næstu vikum og mánuðum þannig að gengið geti styrkst um a.m.k. 30% innan árs og komist í langtíma jafnvægisstöðu (gengisvísitalan 140) eftir um eitt ár.

Slíkt verkefni má ekki taka lengir tíma þar sem slíkt hefði í för með sér stórkostleg ný áföll og eignartilfærslur, samhliða því að sparnaðar og lífeyrisskerfi landsins yrði fyrir stórfelldum skaða - enda eyðilegging og tjón því meira sem gjaldeyriskreppur standa lengur. Lausn á slíkum kreppum er því kapphlaup við tímann.

Varanlegar lausnir á gjaldeyriskreppunni verða hinsvegar ekki gerðar nema á grunni umsóknar um aðild að ESB, og notkun á neyðarrétti innan EES sem beita á í samningum við ESB og Seðlabanka Evrópu. Þetta stafar af því að á Íslandi eru ekki til staðar nægjanlega öflug tæki og aðferðir til að ráða við þennan gríðarlega vanda.

Þetta stafar m.a. af því að engin fordæmi eru fyrir svo mikilli gjaldeyriskreppu sem er á Íslandi og því duga ekki gömul tæki og aðferðir. Það var einnig hluti af því áfalli sem þjóðin varð fyrir að of lengi var beitt gömlum tækjum og aðferðum þrátt fyrir að aðstæður væru gjörbreyttar, en það voru mikil mistök á sviði áhættustjórnunar. Slík mistök má ekki endurtaka.

Varanleg lausn á gjaldeyriskreppunni er hið stóra verkefni framundan sem allt veltur á. Þær viðbótaraðgerðir sem þetta krefst varða lögfræði og hagfræði, en þó umfram allt annað - alþjóðleg tengsl og reynslu af alþjóðlegum samningum og samskiptum. Sýn á lausn og hafa diplómatíska festu og þor til að standast álag í samningaviðræðum til að ná þeirri lausn fram sem stefnt er að. Í slíkum samningum er ekkert 100% fyrirfram, heldur eru þetta atriði sem berjast þarf fyrir á yfirvegaðan, diplómatískan og raunsæjan hátt, skref fyrir skref í nauðvörn þjóðar.

Með tilliti til þessa er grein varaformanns Sjálfstæðisflokksins þar sem hún ræðst á regluverk EES og ber á það þær sakir að það hafi tekið efnahagslegar ákvarðanir hér á landi, ekki sú ríkisstjórn sem hún starfaði í. Það sem helst að sakast um er eins og margoft hefur komið fram að ríkistjórn Þorgerðar Katrínar tók ekki á þessu regluverki með því að sækja um aðild að ESB. Það blasir við að það aðgerðarleysi eru alvarlegustu mistök sem gerð hafa verið í íslenskum stjórnmálum.