Undirbúningur næsta Hruns er hafinn

Hér var í gær í boði Rafiðnaðarsambands Íslands og Háskólans mjög þekktur fyrirlesari var Dr. Heiner Flassbeck er yfirmaður Division of Globalization and Development Strategies innan Viðskipta- og þróunarstofnunar Sameinuðu þjóðanna - UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) og ber ábyrgð á skýrslu reglubundinnar samantektar stofnunarinnar á þróun efnahagsmála heimsins “The Trade and Development Report“. Hann er jafnframt formaður starfsnefndar á vegum UNCTAD sem rannsakar orsakir núverandi fjárhags- og efnahagskreppu og mögulegar lausnir en skýrsla nefndarinnar ber heitið "The Global Economic Crisis: Systematic Failures and Multilateral Remedies". Hann hefur skrifað fjölda bóka og greina um efnahagsmál og tekið virkan þátt í umræðu um yfirstandandi heimskreppu í efnahagsmálum. Síðasta bók hans fjallar m.a. um hvers vegna stjórnmálin gáfust upp fyrir viðskiptalífinu. Dr. Flassbeck gegndi á árunum 1998-1999 embætti varafjármálaráðherra Þýskalands með ábyrgð á alþjóðamálum, Evrópusambandinu og Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.

Flassbeck var með mjög áhugaverðan fyrirlestur í Háskólanum í gær, er með í smíði pistil um innihald hans. Hef fengið beiðni um að endurbirta pistil sem ég setti saman um fyrirlestur hans fyrir tæpu á ári síðan.

Heiner Flassbeck sagði þá :
Síðasta hrun er afstaðið, spilapeningarnir eru á borðinu og fjárhættuspilararnir eru enn í spilavítinu, en þeir viku aðeins úr salnum um tíma. Þeir ætla engu að breyta og vilja fá áfram sína bónusa og premíur. Sömu menn eru enn að störfum í greiningardeildunum, þó svo þessir menn hafi orðið uppvísir að því, að allt sem þeir greindu og allar spár þeirra, reyndust vera rangar.

Það eru 100 menn sem eru í leiðandi stöðum helstu greiningarhúsanna og starfa þar án nokkurra laga og reglna. Enn er greint á sömu forsendum og gefnar út spár. Allt er til reiðu til þess að hefja fjárhættuspilið aftur og stefna í næsta hrun. Miðað við óbreytta stöðu er það óhjákvæmilegt.

Þannig hófst erindi Heiner Flassbeck framkv.stj. deildar alþjóðavæðingar og þróunar stefnumörkunar Sameinuðu þjóðanna á alþjóðaþingi byggingarmanna í Lille í Frakklandi. Hér á eftir eru nokkur þeirra fjölmörgu atriða sem hann kom að. Hann nálgaðist heimskrísuna á annan hátt en ég hef heyrt áður og var sannarlega mjög áhugaverður fyrirlesari.

Stjórnmálamenn halda því fram að ástæða hrunsins hafi verið áhættusækni í fjárfestingum. Allir sem voru í spilavítinu spiluðu eins höguðu sér heimskulega. Allir voru þátttakendur í fjárhættuspilinu. Það er háttalag þessara spilara sem er vandamálið. Það er keppni í öllu og markaðurinn ræður og hann leiðréttir sig. Hefur hann gert það? Nei.

Við erum að drukkna í olíu, en samt fer olíuverð hækkandi. Þar sem þessi hækkun hefur gengið í mörg ár er verð á olíu orðið langt fyrir ofan eðlileg mörk. Það eru spádómar greiningardeildanna sem stjórna hegðun allra og raun ákvarða verð á olíu. Allir í spilavítinu bíða eftir ábendingum greiningardeildanna og hlaupa svo til eftir þeirra spádómum og fjárfesta. Allir veðja á sömu forsendum og verðið getur í raun ekki annað en hækkað.

Á markaðurinn að ráða nauðsynlegum aðgerðum í umhverfismálum? Það eru ekki ríkisstjórnir eða fólk í spilavítinu (greiningardeildunum) sem ver hagsmuni umhverfis og almennings. Fjárfestar eiga gríðarlega mikið af olíu og hafa fjárfest ofboðslega í olíuhreinsunarstöðvum.

Hvernig bregst markaðurinn við ef menn eiga mikið undir því að þróun og notkun rafmagnsbíla verði hröð? Allar líkur benda til þess að þeir felli olíuverð það mikið að öll þróun rafmagnsbíla stöðvast eða verður mjög hæg. Markaðurinn ræður og fjárfestar geta í einu vettvangi ómerkt allar ákvarðanir Umhverfisþingsins í Kaupmannahöfn.

Pólitískar ákvarðanir skipta í raun engu hvað varðar alþjóðamarkaðinn og þróun samfélaga heimsins. Næsta hrun blasir við ef ekkert verður að gert. Við verðum að leita að rótum vandans og lagfæra hann. Það er endalaus keppni á öllum sviðum. Almannahagsmunir hafa vikið fyrir hagsmunum fjármagnseigenda. Þjóðir eru farnar að keppa í lækkun skatta vegna fyrirtækjanna. Það getur ekki leitt til annars en lakari skólum og veikari heilbrigðisþjónustu og skuldsettari þjóða. Það setur þrýsting á stéttarfélögin, þau dragi úr sínum kröfum og laun hækki ekki. Kaupmáttur minnkar. Arður fyrirtækjanna ræður öllu.

Þessi keppni getur ekki leit til annars en að þau samfélög sem byggðum upp á síðustu öld munu hrynja. Þeim er fórnað á altari samkeppninnar. Það vantar lög sem tryggja hagsmuni almennings gagnvart fjármagnseigendum. Það verður að setja alþjóðlega stjórn á kerfið sem tekur mið af heildahagsmunum. Það þarf að skilgreina upp á nýtt hver markmiðin eigi að vera.

Sú þjóð sem er í vanda skapaði ekki vandamálið, það var hið frjálsa alþjóðlega og óheilbrigða fjármálaumhverfi. Ef ekki er tekið á kerfinu getur það ekki annað en leitt okkur í annað Hrun með sömu alvarlegu afleiðingunum og almenningur sem situr í súpunni með enn lakari lífskjör.

Það eru engin lög sem taka á þeim vanda sem við er að eiga. Ef ekki verða settar skýrari reglur til þess að taka á grunnvandanum, þá mun sama heimska og leiddi Ísland í gjaldþrot endurtaka sig. Það eru sömu forsendur sem eru að leiða Grikkland í þrot.

Þegar þjóð er kominn í þrot og rúinn trausti er henni gert að leita til AGS, sem í raun skapar sömu aðstæður aftur án þess að taka á vandanum. Þjóðfélög eru sett inn í sama farið. Það er einungis einn alþjóðlegur aðili sem getur tekið á vandanum og þvingað fram þær leiðréttingar sem verður að setja. Það er alþjóðaverkalýðshreyfingin. Hún verður að beita sér í því stoppa fjárhættuspilið í spilavítinu og þvinga stjórnvöld til þess að taka upp annarskonar samskipti og koma böndum á spilavítin.

Kerfið eins og það er nú tekur ekki mið af hagsmunum almennings. Hann er réttindalaus. Það eru fyrirtækin sem stjórna ríkisstjórnunum með sína hagsmuni í fyrirrúmi. Samspil þessara aðila velur þau kjör sem launamönnum er boðið upp á. Þau viðhorf sem höfð voru að leiðarljósi við uppbyggingu samfélaga eru að glatast og viðhorf fjármálanna hafa tekið yfir. Barnaþrælkun eykst, mansal viðgengst sem aldrei áður, kynlífsþrælkun vex, réttindalausum farandverkamönnum fjölgar og hungrið í heiminum vex.

Þeim fjölgar sem ekki hafa aðgang að vatni. Mannfyrirlitning fjölþjóðafyrirtækjanna nálgast okkur sífellt meir, meir að segja í löndum í miðri Evrópu eins og t.d. Bretlandi eru fyrirtæki sem byggja upp svarta lista og selja til atvinnurekanda. Á þessa lista eru menn skráðir sem vilja vera í verkalýðsfélögum, hafa gefið sig út fyrir að krefjast hærri laun eða gert athugasemdir við öryggisbúnað.

Opnir óheftir markaðir leiddu Ísland, eina ríkustu þjóð Evrópu, í gjaldþrot og fleiri eru á leiðinni. Gjaldþrot auðhyggjunnar og nýfrjálshyggjunnar blasir við hvert sem litið er. Fjárfestar eru prímusmótorar þessa ferlis blindaðir af veðmálakeppni sem fer fram eftir flautu greiningardeildanna. Skipuleggja verður baráttu almennings gegn þeim.

Ég fór og ræddi við Heiner Flassbeck eftir erindið og spurði hvort hann væri ekki til í að koma og heimsækja okkur eftir áramótin, hann tók vel í það.