Það er til fleira en stóriðja

Það gætir mikillar óþreyju um að atvinnuleysi minnki og lögð verði áhersla á flýta fyrir uppbyggingu álvers í Helguvík og stækkun álversins í Straumsvík. En það virðist vera að renna upp fyrir stjórnmálamönnum að ef farið yrði í öll þau álver og stækkanir sem rætt var um fyrir nokkrum misserum, auk gagnavera, og annarra verksmiðja muni það taka til sín umtalsverðan hluta af þeirri orku sem hagkvæmt er að virkja í dag og ganga nærri þeirri línu sem náttúruverndarmenn geti sætt sig við. Einnig hefur verið bent á að önnur ofsaþensla geti laskað hagkerfið til langframa.

Vaxandi hópur hefur bent á hversu mörg störf hátækni- og sprotafyrirtækin hafi skapað. Ég hef t.d. margoft bent á að öll fjölgun starfa í rafiðnaði á undanförnum tveim áratugum hafa verið á því sviði. Í byggingariðnaði. landbúnaði, fiskvinnslu og í orkuframleiðslu og dreifingu hefur engin fjölgun átt sér stað undanfarna tvo áratugi, á meðan 4.000 rafðnaðarmenn hafi farið til nýrra starfa í hátækni og sprotaiðnaði.

Stuðningur við hátækni- og sprotafyrirtæki hefur einhverra hluta vegna aldrei náð sama flugi að t.d. stóriðjuumræða. Sjálfbær þróun er lykilhugtak sem við hljótum að byggja á, eina raunverulega leiðin út úr efnahagssamdrætti er aukin verðmætasköpun. Þróa þarf atvinnulífið á Íslandi heildstætt. Við höfum tvo valkosti. Halda áfram á sömu braut náttúrunýtingar með tilheyrandi sveiflum og togstreitu, hinn er að huga að hátækni og sprotunum. Sjálfbær þróun tekur líka mið af félagslegu réttlæti og jöfnuði - auka heimamenningu með áherslur á gildi hvers samfélags fyrir sig sem og atvinnutækifæri.

Tvö stærstu skrefin í atvinnusögu Íslendinga hafa verið á sviði sjávarútvegs og orkunýtingar. Reyndar á sviði netbólunnar í lok síðustu aldar og svo fjármálavafsturs það sem af er þessarar aldar, sem nú er horfið með skelfilegum afleiðingum. Á meðan uppsveiflan í fjármálakerfinu og ofurgengi íslensku krónunnar voru alls ráðandi átti vöxtur og þróun útflutnings hátæknifyrirtækja erfitt uppdráttar og stærri fyrirtækin tóku út vöxt sinn erlendis.

En undanfarið hafa margir sest niður og einbeitt sér með prýðilegum árangri við sköpun og uppbyggingu nýrra sprota og mörg fyrirtæki eru að taka góðan kipp og vaxa hratt, sérstaklega eftir að fjármálakreppan skall á, enda margt sem hefur lagast í starfsskilyrðum þessara fyrirtækja í kreppunni. Forsvarsmenn fyrirtækjanna sæju fyrir sér bjarta framtíð ef starfsskilyrðin yrðu viðundandi, en það hefur skort stuðning.

Danir hafa náð mjög góðum árangri í þessum efnum og margt sem við gætum lært af þeim. Það ætti að huga að því hvort ekki mætti setja á stofn teymi sérfræðinga sem gæti farið inn í fyrirtæki og hjálpað þeim við t.d að velja út vörur sem henta til útflutnings, hjálpa til við skipulag á markaðssetningu ofl.

Fjöldi þeirra sprota sem hafa komið fram undanfarið eiga fullt erindi með sína framleiðslu hvert sem er. Það er einnig alveg augljóst að við þurfum á þessum útflutningstekjum að halda ef við ætlum að halda því velferðarstigi sem við viljum búa við. Íslensk fyrirtæki haf aþurft að glíma við svo miklar sveiflur í sínum rekstri að þau eru undirseld þeirri stefnu sem stjórnvöld hafa fylgt að bíða eftir næstu innspýtingu sem hafa verið mannaflsfrekar framkvæmdir.

Ef ekki verður staðið rétt að næstu "uppsveifla", má búast við hún gæti orðið styttri en oft áður og timburmennirnir enn harkalegri. Sumt af því sem stjórnmálamenn ræða um lítur út eins og "síðasti smókurinn" áður en við hættum alveg. Er okkar björg fólgin í því að verða með svo skert mannorð að við fáum ekki lán erlendis frá og hafa ekki efni á að kaupa næsta pakka?