Hagfræðingar andskotans

Ég var ákaflega undrandi á fréttamati RÚV í gærkvöldi þar sem fram kom að helsta atriði ráðstefnunnar í gær um stöðu efnahagsmála hefðu verið að krónan væri bjarghringur Íslands, auk þess að fyrirlesarar væru furðu lostnir yfir því að íslendingar vildu skipta henni út fyrir Evru.

Ég sat ekki þessa ráðstefnu, var fastur í vinnu, en vitandi hverjir voru á mælendaskrá var ég viss um að fyrirlesarar væru ekki allir sömu skoðunar, og var næsta viss um að önnur áhugaverð atriði hefðu komið fram. Ég veit það núna að svo var og það voru Mr. Wolf og Krugman sem dásömuðu krónuna ekki aðrir. Það er rétt krónan er fín fyrir skuldlaust efnafólk, krónan gerir það reglulega ríkara með stórkostlegum eignatilfærslum sem gerðar eru með gengisfellingum, þetta sjónarmið virðist fréttastofa RÚV styðja umfram önnur.

Eftir að hafa hlustað á viðtöl við þessa menn, finnst mér að þeir tali eins og það hafi ekki verið líf á Íslandi fyrir Hrun. Þeir koma ekki inn á um hversu stóran þátt spilið með krónuna átti í hamförum heimilanna. Þeir fjölluðu ekki um hvers vegna tugþúsunda íslendingar töpuðu öllu sem þeir átti og stóðu þar að auki frammi fyrir ókleifu skuldafjalli. Hvers vegna stendur íslenskur almenningur mun verr eftir efnahagshrunið en t.d. almenningur í Danmörku, Svíþjóð, Finnlandi já og jafnvel Írlandi? Þar bjó fólk við gjaldmiðil sem bauð ekki upp sömu geggjun og krónan gerir.

Þeir tala eins og líf hafi byrjað á Íslandi 1. nóv. 2008 með öll mælitæki núllstillt. Það voru margir sem tóku þessu fagnaðarerindi vel, sem RÚV hélt svo ákaft að landsmönnum. Sérstaklega þeir sem eru í þeim flokk sem berst gegn því að þeirra sérhagsmunir verði skertir, eða með öðrum orðum, aðgengi þeirra í vasa almennings, upptaka á launum og sparfé verkafólks verði takmörkuð.

Krugmann, sem hefur ítrekað fengið núlleinkunn fyrir yfirborðskennda umfjöllun sína um íslenskt efnahagslíf, var ekkert að fela það ásamt Mr. Wolf hversu hrifnir þeir voru af hinu íslenska kerfi, þar væri blóðsúthellingalaust auðvelt að gengisfella reglulega kjarabaráttu verkafólks og þeir komu ítrekað inn á þann þátt sem stóran kost. Hér fara menn sem hafa lítinn áhuga og skilning á hugtakinu jöfnuði.

Buiter var á annarri skoðun og sagði að ef hann væri í sporum íslendingar myndi hann biðja fyrir því að aðalviðskiptasvæði Íslands ESB lif'ði af ásamt evrunni. Hann hvatti m.a. til almennrar skuldaafskriftar heimilanna þar sem miðað yrði við 70% verðmæti fasteignalána. Hann varaði við yfirvofandi hruni íslenska fjármálakerfisins. Skýrslunni var þá stungið undir stól í bankanum og af stjórnvöldum. Þegar fréttir af skýrslunni bárust út sumarið 2008 sagði Þorgerður Katrín þávernadi ráðherra að niðurstöður Buiters vektu upp spurningar um hvort hann þyrfti á endurmenntun að halda. RÚV hafði ekki áhuga á því að flytja okkur fréttir af þessu erindi.

Okkur er gert að búa við gjaldmiðil sem er nýttur til þess að hafa af okkur laun og eignir. 12% af launum fara í að greiða vaxtamun milli Íslands og ESB. 30% af tekjum fara í að greiða allan kostnað heimilanna af því umhverfi sem krónan býr okkur, hluti þess rennur þráðbeint í vasa hin efnaða minnihluta, og vitanlega berst hann gegn öllum breytingum. Hann vill geta selt sína vöru í erlendum myntum, en greitt launamönnum í íslenskri krónu og geymt mismunin í erlendum bönkum.

Fjölmiðlar keyptir og reknir með milljarða tapi til þess að "útskýra!!" málið. Fluttir eru inn sérvaldir sérfræðingar og keyptir stærstu ráðstefnusalir borgarinnar til þess að boða þetta fagnaðarerindi. Hnippt er í rétta aðila á fréttastofu allra landsmanna til þess að boðskapurinn komist inn á öll heimili í landinu og svo væntanlega endurtekinn í Silfri Egils um helgina.

Það er svo annað mál að langtímahorfur íslendinga gætu verið góðar, sama á ekki við um margar aðrar þjóðir. Þær eiga við að etja skuldavanda, lífeyrisvanda og skort á auðlindum. Endurnýjanleg orka er eftirsóttasta vara sem til er. Náttúruauðlindir hafa ekki endilega verið ávísun á ríkidæmi og velgegni. Frekar hið gagnstæða. Þar má benda á Argentínu, Nígeríu og fleiri þjóðir. Hér má benda á hvernig Noregur nýtti sínar auðlindir samanborið við Bretland.

Hvað varðar atvinnulífið er versta afleiðing Hrunsins að öll stærri fyrirtæki landsins hafa, eða eru að flytja höfuðstöðvar sínar frá Íslandi með flutning þúsunda verðmætra starfa frá landinu og fyrirtækin flytja sig útúr krónusvæðinu, sífellt færri er gert að standa undir kostnaðinum af krónunni.

Við höfum nýtt alla orku okkar frá Hruni í að horfa tilbaka, á meðan sitja hundruð manna á sakabekk og bíða rannsóknar. Þetta eru oft miklir hæfileikamenn og með verðmæta þekkingu sem ekki nýtist til uppbyggingar í landinu á meðan.

Í jafnfámennu landi og Ísland er þetta dýrt því þetta veldur því að í mörgum tilfellum er ekki hæfasta fólki að störfum við hin erfiðu verkefni sem við verðum að leysa til þess að komast upp úr hjólförnum. Eftiráspekingum er hampað og spjallþáttastjórnendum hefur jafnvel tekist tekist að finna einhverja málsgrein í blaðagrein sem túlka má þannig að þeir hafi séð Hrunið fyrir.

Afleiðing þessa er kyrrstaða og það verður sífellt lengra í að okkur takist að ná stöðugleika í efnahags- og gjaldmiðilsmálum. Öll helstu fyrirtæki landsins hafa hafnað krónunni og hún er líka ástæða þess að þekkingar/hátækniiðnaðurinn er ekki með Ísland inn á blaðinu sem fjárfestingarkost. Sakir þess að eru hverfandi líkur á því að það takist að fjölga störfum á Íslandi í því magni sem þarf til þess að komast upp út úr viðjum Hrunsins.

Örgjaldmiðillin króna býður upp á að hægt er að skapa þá geggjun sem hér varð, sem varð til þess að heimilin liggja eftir í valnum og hún er einn stærsti þáttur þess að við náum okkur ekki upp úr táradalnum.