Staða kjaraviðræðna

Undanfarna daga hafa viðræður í vinnunefndum snúist um veikindarétt og kostnað sem lendir á starfsmönnum. Deilur eru um tryggingar vegna ferða til og frá vinnustaðar og rétt til launaðra fjarvista vegna veikinda. Miklar deilur eru um útfærslur á yfirvinnuálagi þegar vinna fellur utan skilgreinds dagvinnutíma.

Flóknar umræður eru um jöfnun lífeyrisréttinda. Á almennum vinnumarkaði eru iðgjöld launamanna og launagreiðenda til lífeyrissjóða samtals 12% af heildarlaunum, en 15,5% hjá ríkinu og 16,0% hjá sveitarfélögunum. Á almennum vinnumarkaði er kerfinu gert að vera sjálfbært og iðgjöld og ávöxtun þeirra standi undir lífeyrisréttindum, en aftur á móti er það ríki og sveitarfélög sem ábyrgjast tiltekin réttindi í sjóðum opinberra starfsmanna.

Meginmarkmiðið sem unnið er eftir við endurnýjun kjarasamninga þessa dagana er að allir lífeyrissjóðir starfi á sjálfbærum grunni líkt og sjóðir á almennum vinnumarkaði. Þess verði freistað að standa vörð um þegar áunninn réttindi en stöðva verði áframhaldandi skuldaaukningu lífeyrissjóða opinberra starfsmanna þannig að reikningurinn á skattborgara framtíðarinnar hætti að vaxa.

Kröfur eru um að tekið verði á kennitöluflakki, svartri atvinnustarfsemi og ábyrgð á tilboðum undirverktaka. Kröfur iðnaðarmannafélaganna eru í fullu samræmi við kröfur ríkisskattstjóra og harla einkennilegt að stjórnvöld taki ekki á þessum málum. Okkur er gert að hlusta á umræður á Alþingi þar sem þetta ástand er varið sem frelsi til athafna. Bankar, lögmenn og sumir embættismenn virðast vilja viðhalda núverandi ástandi jafnvel þó við öllum blasti sá veruleiki að verið væri að spila á kerfið.

Nágrannalönd okkar eru búin að taka á þessum málum en Ísland er þar langt á eftir. Þetta frelsi til athafna felst í frelsi til þess að níðast á réttindum launamanna, svíkja undan sköttum og koma kostnaði á ábyrgðarsjóð launa, eða með öðrum orðum á skattborgarana. Gott dæmi kom fram í fréttum sjónvarps í vikunni. Þar stóð einn þekktur kennitöluflakkari og sagði borubrattur að engin hefði nokkru sinni tapað einni krónu á sínum 23 gjaldþrotum. En hvað með launatengdu gjöldin spurði fréttmaður og fékk svar „Nú þar tapaði engin neinu Ábyrgðarsjóður launa greiddi það allt.“ Hér á landi þykir sjálfsagt að menn reki sjálfa sig sem einkahlutafélög og beiti öllum brögðum til þess að komast hjá gjöldum til samfélagsins. En þeir hinir sömu standa fremstir í flokki með kröfur gagnvart samfélaginu, stéttarfélögunum og lífeyrissjóðunum.

Sá kaldi veruleiki er að birtast samningamönnum þessa dagana að stjórnvöld eru að mæta algjörlega óundirbúin til leiks, þó svo að þau séu búinn að vera með allar kröfur frá miðjum janúar. Öllum á að vera ljóst að ekki verða gerðir langtímasamning án þess stefnt verði að traustri efnahagsstjórn. Gríðarlegar mótsagnir eru ræðum ráðherra um hvernig stjórnvöld ætla að koma atvinnulífinu af stað.

Stjórnvöld tala um mikil og orkufrek fyrirtæki og sölu á orku til útlanda og gríðarlegar tekjur til samfélagsins, en þegar kemur að umræðum um hvar eigi virkja þá snýst allt við. Orkugetu þeirra virkjana sem þeir ætla að hleypa af stað nægir einvörðungu fyrir um fjórðung af þeirri orku sem þarf til þess að koma Helguvík af stað. Það er ekkert sérstakt keppikefli stéttarfélaganna að fá álver um allt, en það er krafa um að stjórnvöld geri alvöruáætlanir um hvað eigi að gera. T.d. er Helguvík inn í öllum hagstjórnarmódelum stjórnvalda, en útilokað að sjá hvernig fara eigi að því að ljúka þeim framkvæmdum þar sem allar áætlanir um orku standast ekki.

Lítið hefur verið rætt um launalið samninganna, það eru ákaflega skiptar skoðanir um svokallað krónutöluleið og prósentuhækkanir. Sá kostnaðarauki sem SA hefði nefnt er langt frá þeim væntingum sem samningamenn stéttarfélaganna hafa. Eftir helgina ætti að taka til við launaviðræður og menn væri með inn í sínum vinnuplönum að ljúka launaviðræðum um miðjan marz.