Ár vonbrigða

Það er viðtekin venja að líta yfir árið þegar áramótin nálgast. Hefur okkur hafi miðað eitthvað, hvers getum við vænst á næsta ári? Frá mínum sjónarhól er árið vonbrigði, töluverð vonbrigði. Ég bar töluverðar væntingar um að fjárfestingar færu í gang, hagkerfið tæki við sér og krónan myndi styrkjast, sem myndi leiða til betri stöðu heimilanna. Einnig var ég með væntingar um að umræðan yrði vandaðri, skrumararnir yrðu berskjaldaðir.

Allar þessar væntingar rak ég í pistlum tengdum kjaraviðræðum sem stóðu allan síðasta vetur.
Forsendur samninganna í vor byggðust á sömu áformum og voru í Stöðugleikasamningunum, auka árlegar fjárfestingar í atvinnulífinu um a.m.k. 100 milljarða og renna stoðum undir að hægt yrði að skapa 20 þús. störf á næstu 3 – 4 árum. Lögð voru drög að því hvernig hægt væri að ná tilbaka sama kaupmætti og við höfðum í ársbyrjun 2006. Óraunsætt að tala um það sem gerðist síðustu 20 mán. fyrir Hrun, það var innistæðulaus froða.

Að gefnu tilefni ætla ég að benda á að það var talað um margt annað en álver. En nokkrir álitsgjafar komast aldrei upp úr því spólfari, komast reyndar aldrei eitt eða neitt. Sýn þeirra takmarkast við síbilju innistæðulausra klisja.

En ríkisstjórn sem tekin er herskildi reglulega, veldur því að ekki tekst að skapa stöðugleika og stefnufestu. Skrumarar ráða of miklu.

Ekki er stjórnarandstaðan betri. Hún hefur það takmark eitt að splundra umræðunni með allskonar upphlaupum. Vera á móti öllu sem lagt er til og koma í veg fyrir að takist að bæta ástandið. Nú stendur hún berrössuð fyrir framan landslýð í Icesave málinu, og þeim skaða sem hún er búin að valda með lýðskrumi, svo maður tali nú ekki um verðtryggingarumræðuna.

Stjórnarandstöðuþingmenn leggja allt upp úr að komast í valdastólana nákvæmlega sama hvaða brögðum er beitt. Fullkomið ábyrgðarleysi enda mælist traust almennings á stjórnarandstöðunni innan við 7%. Ríkisstjórn sem er að glíma við risavanda og verður að taka mjög óvinsælar ákvarðanir mælist með næstum helmingi hærri tölu!! Og svo er tilkynnt að Flokkurinn sé búinn að vinna stórkostlega kosningasigur, hann sé með 40% af þessum 7%.

Mér hefur verið tíðrætt um hvernig ákveðnir aðilar sem voru í fararbroddi í Féflettingunni og aðilar á þeirra vegum hafa reglulega hent reyksprengjum inn í umræðuna og vísvitandi beint sjónum almennings frá því sem raunverulega gerðist. Með því hefur ítrekað reynt að hafa áhrif á fréttaskrif og umræður í spjallþáttum.

Margir þessara einstaklinga lifa í fullkominni höfnun, hafa ekki manndóm til þess að axla ábyrgð á eigin gjörðum. Lifa í sjálfskapaðri veröld umvafðir „kóurum“ sem nutu góðs af herfanginu og dreymir um að komast í sömu stöðu aftur. Þeir ætla að ríghalda í þær skýringar að það hafi verið heimskreppa, ekki íslensk kreppa sem olli efnahagslegum hamförum hér á landi. Hafna því að lesa Rannsóknarskýrsluna, og ætla að endurskrifa söguna eins og þeir vilja hafa hana.

Þingmenn lögðu rétt fyrir jól fram tillögu til þess að koma í veg fyrir að þeir væru kallaðir fyrir Landsdóm. Þeir hafa ekki burði til þess að mæta þar eiðssvarnir. Sama á við um nokkra af helstu Féfletturunum. Lögmenn þeirra vilja koma í veg fyrir að rannsóknir nái lengra og að dómsmál fari í gang.

Því miður hafa íslenskar fréttastofur ekki mannskap til þess að leggjast í mikla rannsóknarvinnu. En maður kemst ekki hjá því að gagnrýna fréttamatið, sem einkennist af upphlaupum, hasar, jafnvel þó við blasi að sá sem hasarinn skapi fari með tóma dellu. Eitthvað sem stenst enga skoðun. Umræðan verður ómarkviss.

Að mínu mati stendur Jón Gnarr og hans fólk vel, þetta á einnig við hin óflokksbundnu samtök sem unnu sigra í síðustu sveitarstjórnarkosningum víða um land. Þetta fólk hefur sýnt fram á að stjórnmálamenn sem koma úr uppeldisstöðvum Flokkanna hefur enga sérstaka hæfileika umfram aðra til þess að stjórna.

Jón Gnarr hefur unnið mikið og gott starf við að lagfæra hin gríðarlegu skemmdarverk sem Hanna Birna og hennar lið unnu. Skildu t.d. OR eftir í rúst.

Fé án hirðis - með viðbót

Það er forvitnilegt að hlusta á þingmenn tala þessa dagana um að þeir ætli sér að færa lífeyrissjóðina til sjóðsfélaga. Fagur jólaboðskapur. Fé án hirðis og stjórnmálamenn telja sig vera bjargvættina. Eftir Hrun stendur ekki einn einasti sjóður og fjármálastofnum sem stjórnmálamenn hafa komið nálægt, allt í rúst. Sviðin jörð.

Einu fjármálastofnanirnar sem komu standandi út úr Hruninu voru almennu lífeyrissjóðirnir og þar vilja stjórnmálamenn gera breytingar.

Ég er ekki segja að ekki þurfi að gera breytingar, það er þörf á breytingum og við höfum barist fyrir þeim.

Velti fyrir mér hvort tillögur þeirra hafi verið bornar undir sjóðsfélaga. Hafa stjórnmálamenn undir höndum samþykktir frá sjóðsfélagafundum? Eru þeir að vinna úr könnunum á því hvaða breytingar sjóðsfélagar vilja?

Á fjölmörgum fundum sem ég hef sótt undanfarin ár, þar sem mætt hafa um 500 sjóðsfélagar árlega, hef ég aldrei orðið var við neitt í þá veru að stjórnmálamenn hafi verið að forvitnast um hvað sjóðsfélagar vilji.

Ég hef starfað á skrifstofu undanfarna tvo áratugi þar sem um 100 – 150 sjóðsfélagar hafa samband daglega, ég hef ekki orðið var neitt í þessa veru þar heldur.

Hef starfað fyrir og með sjóðsfélögum í þeim sjóð sem ég er í og þekki prýðilega hvaða breytingar sjóðsfélagar í þeim lífeyrissjóð sem ég er í vilja sjá, og það hefur verið barist fyrir þeim breytingum á undanförnum árum. Sumt hefur náðst fram, annað ekki, þeirri baráttu er ekki lokið.

Ég hef t.d. ekki orðið var við að stjórnmálamenn hafi kynnt sér þær tillögur. Allavega bera tillögur þeirra ekki þess merki.

Það er eftirtektarvert og umhugsunarefni hvers vegna lífeyrissjóðir þingmanna og opinberra starfsmanna eru sérstaklega undanskildir í tillögum stjórnmálamanna. Af hverju? Hafa sjóðsfélagar í þeim lífeyrissjóðum sem þingmenn eru í beðið sérstaklega um að ekki verið framkvæmdar neinar breytingar þar?

Allir vita að það eru verst reknu lífeyrissjóðir landsins. Allir vita hvaða risavandamál vofa yfir þeim sjóðum, vandamál sem munu lenda á börnum þessa lands í dag þegar þau verða skattgreiðendur. Vandamál sem kallar á um 4 - 6% tekjuskattshækkun bara til þess eins að standa undir sértækum réttindum sem eru í lífeyrissjóð þingmanna og vina þeirra umfram aðra lífeyrissjóði í landinu.

Er tilgangur þessa boðskapar til þess að beina sjónum almennings frá þeim risavanda sem þingmenn hafa búið til í eigin lífeyriskerfi og hvernig þeir keyrðu hér allt í kaf?

Tek það fram aftur, að það eru ýmiskonar tillögur um breytingar sem ég hef séð á fjölmennum fundum sjóðsfélaga sem þarf að ná fram. Þær eru ekki í tillögum þingmanna.

Tillögur þeirra eru hroðvirknislega unnar og upplýsa okkur vel um skilningsleysi höfunda á því verkefni sem þeir telja sig vera að takast á við.

Enda segir staða þeirra eigin lífeyrissjóða allt sem segja þarf í þessu efni.

Vegna fyrirspurna ætla ég að bæta við pistilinn :
Það hefur komið mjög víða fram þar á meðal í allmörgum pistlum hér á þessari síðu, að það töpuðust um 12 þús. milljarðar hér á landi við Hrun. Langstærsti hluti þeirra peninga kom frá erlendum bönkum og svo erlendum og innlendum sparifjáreigendum. T.d. hefur komið fram að þýskir bankar hafi tapað um 8 þús. milljörðum við Hrunið á Íslandi. Heildareignir lífeyrissjóðanna við Hrun voru um vel yfir 1 þús. milljarðar.

Lækkun á eignum lífeyrissjóða vegna bankahrunsins kom fyrst og fremst fram í því að hlutabréf og skuldabréf bankanna misstu nær allt verðgildi sitt. Eignir lífeyrissjóðanna lækkuðu um tæpa 250 milljarða við Hrun, sem skiptist um það bil þannig : Eign lífeyrissjóða á skuldabréfum innlánsstofnana lækkaði um 80 milljarða. Skuldabréf fyrirtækja lækkuðu um 30 milljarða. Falli bankanna hafði gríðarleg áhrif á innlendan hlutabréfamarkað, hlutabréf lífeyrissjóðanna lækkuðu um 90 milljarða og eignir í innlendum verðbréfasjóðum um 50 milljarða.

Sumir halda því fram að efnhagsbólan hafi verið fjármögnuð af lífeyrissjóðunum og bera sakir á starfsmenn stéttarfélaganna. Það er svo augljóst hversu fjarri öllu sanni slíkur máflutningur er. Enda er hann örugglega ættaður frá aðilum sem vilja beina sjónum fólks frá því sem raunverulega gerðist.

Þrátt fyrir þau áföll sem á hafa dunið undanfarin misseri er ljóst að íslenska lífeyrissjóðakerfið er ennþá stórt í alþjóðlegum samanburði. Hrein eign lífeyrissjóða sem hlutfall af vergri landsframleiðslu (VLF), var árið 1981 11,6 %. Hæst náði hlutfallið árið 2007 og var þá 122% af VLF. Í lok árs 2009 stóð hlutfallið í 112,4% sem þykir hátt í alþjóðlegum samanburði. Samkvæmt úttekt OECD á eignum lífeyrissjóða í hlutfalli við verga landsframleiðslu var Ísland í öðru sæti af OECD ríkjum hvað varðar stærð lífeyrissjóðakerfi.

Inn í skerðingar lífeyrissjóða hefur einnig haft mikil áhrif mikil aukning á örorkubótum. T.d. má benda á að um síðustu aldamót var það sem greitt var úr lífeyrissjóðum jafnhátt því sem greitt var úr Tryggingarstofnun. Í dag er þetta þannig að útgjöld lífeyrissjóða eru um 80 milljarðar á meðan útgjöld Tryggingarstofnunar eru 50 milljarðar.

Allir sem fylgjast með lífeyrismálum vita að mikil fjölgun öryrkja hefur aukið útgreiðslur úr sumum lífeyrisjóðunum. Lífaldur hefur lengst, þá sérstaklega karla. Mismunandi mikið tap og mismikill kostnaðarauki vegna fjölgunar bótaþega,auk þess að lenging lífaldurs hefur leitt til þess að sumir sjóðir hafa þurft að skerða meir en aðrir.

Á að verja forréttindi fárra?

Undanfarna daga hafa birst fréttir um að opinberu lífeyrissjóðirnir eigi við vanda að etja, reyndar segja fréttamenn oft einungis lífeyrissjóðirnir. Allir sem þekkja til lífeyrissjóðanna vita að það er himinn og haf milli innbyrðisstöðu lífeyrissjóðanna á mörgum sviðum. Þetta er ekki ný frétt, var t.d. eitt af stærstu málum síðustu kjarasamninga. Þar sem bent var á að ef ekki yrði tekið á þessum vanda myndi hann á skömmum tíma verða óviðráðanlegur.

Alþingi setti á sínum tíma prýðileg lög sem um sjálfbærni lífeyrissjóða á almennum markaði, en stjórnmálamenn gættu þess að halda sínum sjóðum utan við þá kröfu og sækja það sem upp á vantar í sveitarsjóði og ríkissjóð. Ég ætla ekki að rifja upp þá sjálftöku sem sett var upp í hinum svokölluðu eftirlaunalögum og hversu mikil átök það tók til að fá stjórnmálamenn til þess að horfast í augu við hvað þeir voru að gera með setningu. Það hefur ekki verið leiðrétt nema að hluta til.

Að venju hafa komið fram einstaklingar sem lítið þekkja til lífeyriskerfisins, með allskonar skýringar og töfralausnir og fréttamenn keppast við að taka viðtöl við þá og forðast að ræða við einstaklinga frá lífeyrissjóðunum sjálfum.

Því er haldið fram að lífeyrissjóðirnir séu með 3,5% ávöxtunarkröfu og þar sé að finna bölvaldinn. Árangurslaust er búið að benda á að þetta er viðmiðunartala sem er nýtt í árlegum tryggingafræðilegum samanburð á innistæðum og eðlilegri langtímaávöxtun borið saman við skuldbindingar lífeyrisjóðanna.

Þetta viðmið var sett af Alþingi í lögum um sjálfbærni lífeyrissjóða, reiknitala til þess að koma í veg fyrir að einni kynslóð sé ekki gert að standa undir lífeyriskostnaði annarrar. Í Bandaríkjunum er þessi tala miðuð við 4,5% raunvexti og búa þeir þó allverulega stöðugri gjaldmiðil en íslensku krónuna!

Ef innistæður standa ekki undir skuldbindingum verður að samkvæmt fyrrnefndum lögum að velja milli þriggja hluta :
a) Breyta starfsreglum viðkomandi sjóðs og skerða réttindi sjóðsfélaga, eins og t.d. skerða makalífeyri eða réttindastuðul eða hækka lífeyrisaldur.
b) lækka lífeyri og örorkubætur
c) hækka iðgjöld.

Ef þetta er ekki gert þá er lífeyrissjóðurinn ekki sjálfbær. Hér eins og svo oft áður víkja íslenskir stjórnmálamenn, og þeir sem vilja tryggja forréttindi sín, sér undan því að horfast í augu við vanda sem snýr að þeim sjálfum. Koma sér hjá því að skerða réttindi í sínum sjóðum eins og þeir hinir sömu gera gagnvart almennu sjóðunum. Skrifa frekar árlega upp á skuldaviðurkenningu gagnvart sínum lífeyrissjóð.

Í dag ávinna launamenn í almennum lífeyrissjóðum sér árlega lífeyrisrétt sem nemur frá 1.2% til 1,47%. Fyrir sama iðgjald ávinna ríkisstarfsmenn sem fá að vera í opinberu sjóðunum sér lífeyrisrétt sem nemur um 1,9%, þeir eru með allt að 50% hærri réttindi en sjóðsfélagar í almennu lífeyrissjóðanna hafa, þessi hluti er ekki tekinn í gegnum iðgjald. Réttindastuðull þingmanna er í dag 2,4% af launum, já lesandi góður 100% betri.

Í sjóðum opinberra starfsmanna hefur safnast upp verulegur halli. Í nýlegu yfirliti kemur fram að skuldbindingar nokkurra af sveitarfélagalífeyrissjóðnum séu ríflega 80% umfram skuldbindingar og það vanti allt að 600 milljarða inn í opinberu sjóðina. Halli B-deildarinnar hefur vaxið hratt á liðnum árum vegna hinnar s.k. eftirmannsreglur og viðmiðunar við dagvinnulaun opinberra starfsmanna í stað vísitölu neysluverðs.

Iðgjöld launamanna og launagreiðenda til almennu lífeyrissjóða eru samtals 12% af heildarlaunum á almennum vinnumarkaði, 15,5% hjá ríkinu og 16,0% hjá sveitarfélögunum. Nú liggur fyrir að ekki verði undan því vikist að annað hvort verði að skerða réttindi í opinberu sjóðunum eða hækka iðgjaldið í 19%, það mun ekki greiða niður 600 milljarða skuldina, heldur koma í veg fyrir að hún vaxi enn meir. Allt þetta kallar á enn hærri skatta og meiri niðurskurð hjá hinu opinbera.

Verði ekkert að gert mun þessi skuldbinding vaxa með sífellt meiri hraða og lenda augljóslega á skattgreiðendum framtíðarinnar. Hér er verið hafna sjálfbærni. Okkur sjóðsfélögum í almennu sjóðunum er hins vegar gert í gildani lögum að axla ábyrg á okkar sjóðum með skerðingu lífeyrisréttinda, í þessu er fólgin gríðarleg og ósanngjörn mismunum.

Við undirritun og afgreiðslu síðustu kjarasamninga var hluti af samningum við hið opinbera að tryggja jöfnun á þessu á komandi árum, upp á við, ekki að annar hópurinn fengi sífellt betri réttindi og það ríkistryggð. Ef haldið yrði áfram á þessari braut myndi það leiða til hruns almennu lífeyrissjóðanna, á meðan valdastéttin væri með sín réttindi ríkistryggð.

Hér talar hæst fólk sem hefur sín lífeyrismál á hreinu og vísar allt að þriðjung þess kostnaðar til barna sinna, eða fólk sem hefur vikið sér undna því að greiða til lífeyriskerfisins. Til viðbótar vill þetta fólk setja á sérstakan skattstofn á almennu lífeyrissjóðina til þess að geta náð út enn meira fé til þess að standa undir eyðslu dagsins í dag. Auk þess vilja þessir aðilar fella niður viðmiðunartöluna svo það geti eytt sparifé launamanna á almennum vinnumarkaði í dag og sent reikninginn til barna sinna.

Hér er stefnt til þess tíma þegar ákveðin hluti þjóðarinnar bjó við tryggan ellilífeyri, á meðan stór hluti þjóðarinnar fékk lítinn sem engan lífeyri, en var gert að standa þar til viðbótar undir rándýru lífeyriskerfi valdastéttarinnar í gegnum skattkerfið. Stöðuna eins og hún var fyrir 1970, og einnig má gjarnan minna á umræðurnar um eftirlaunalögin.

Lífsgæðin vaxa

Þegar jólin nálgast leita að manni hugrenningar um stöðu fólks. Ég var nýlega nokkra daga á Sikiley. Þar sáum við hjónin hversu langur vegur er á milli þess sem við Íslendingar köllum slök hýbýli og lök lífskjör hér heima og þess sem birtist manni þegar farið er um eyjuna.

Birtingarmynd íslensks samfélags í umræðunni, ekki síst á netinu, einkennist af því að hér ríki nánast algjört neyðarástand, en ekki verður framhjá því litið að þrátt fyrir Hrun að lífsgæði okkar og möguleikar eru enn meðal þess sem best gerist í heiminum. Velmegun hér á landi er mikil borið saman við mörg önnur lönd, það þarf ekki að fara langt til þess að finna samfélög þar sem fólk býr við miklu verri aðstæður. Enda leita hingað árlega þúsundir manna sérstaklega frá austur Evrópu ríkjunum.

Íslendingar hafa komið vel út úr nýlegum rannsóknum á því hvaða þjóðir heims búa við mesta velmegun og hamingju. Við vorum ávalt í efstu sætum með hinum norðurlandanna. Lifum í hinu norræna velferðarsamfélagi sem allir sækjast eftir, utan nokkurra einstaklinga hér á Íslandi sem ætíð hafa fundið því allt til foráttu.

Lífsgæðin og samkennd er mikil í íslensku samfélagi, fjölskyldurnar sterkar og flestir segjast þekkja einhverja sem þeir geti leitað til í neyð. Virkni í íslensku samfélagi er hátt yfir meðallagi t.d. ef litið er til kjörsóknar. Heilsufar Íslendinga mælist vel yfir meðaltali og lífslíkur Íslendinga eru nærri tveimur árum lengri en meðaltal OECD.

Við erfiðar aðstæður reynir fólk að komast burt og leita að betra lífi annars staðar og það er mikið flæði af flóttamönnum og hælisleitendum sem leitar til Vesturlandanna. Álagið er mismikið og er langmest í suðurhluta Evrópu af eðlilegum ástæðum, þangað er styst frá Afríku og Asíu.

Eyjan Lampedusa er mitt á milli Sikileyjar og Túnis. Undanfarna mánuði hefur fólk á flótta frá ófriðnum í Norður-Afríku flykkst til eyjarinnar. Þangað hafa leitað allt að eitt þúsund manns hælis á sólarhring. Engin veit hversu margir farast á leiðinni yfir Miðjarðarhafið.

Ítalir hafa hvatt ríkisstjórnir annarra Evrópulanda til að taka við hluta þeirra 25.000 flóttamanna sem hafa komið til landsins það sem af er árinu. Mörg lönd hafa færst undan því að verða við beiðninni. Þetta hefur valdið spennu á milli ríkisstjórna í Evrópu og þjóðernisflokkar nærast á þessu ástandi.

Það góða sem Hrunið hefur leitt af sér er að staða fjölskyldunnar hefur styrkst, í könnunum kemur fram að börn eru ánægðari, lífsgæðin hafa vaxið. Við gleymdum því um stund hvar gildin lægju og hluti þjóðarinnar dansaði ofsafengnum dansi kringum gullkálfinn.

Allt í óvissu um nýtt álver

Gerðardómur hefur komist að þeirri niðurstöðu að orkusölusamningur milli Norðuráls og HS Orku varðandi orkuafhendingu til álvers félagsins í Helguvík sé í fullu gildi. Forsvarsmönnum HS Orku og Norðuráls ber ekki saman um hvað þetta þýði. Báðir aðilar fara því varlega í að gefa út afdráttarlausar yfirlýsingar.

Gerðardómurinn staðfestir það sem HS Orka hefur ávalt haldið fram að starfsmenn þess gerðu allt sem þeir gátu til að klára framkvæmdir og afhenda orkuna á réttum tíma.

Gerðardómurinn hafnar því öllum skaðabótakröfum Norðuráls þess efnis að HS Orka hafi viljað fara út úr samningnum eða að þeim hafi gengið eitthvað annað til en að reyna að semja um söluverð sem skilaði viðunandi arðsemi.

HS Orka þarf að sætta sig við það að samningurinn er talinn í gildi en það var þó Norðurál, sem vísaði málinu fyrir gerðardóm og er staðfest að HS Orku ber að afhenda orkuna, en tekið er fram að það verði að skila HS Orku viðunandi arðsemi.

Samningurinn er kost-plús samningur sem þýðir á mannamáli að taka þarf tillit til rekstrarkostnaðar og þátta sem þegar hefur verið samið um að beri að taka tillit til. Nú verða aðilar að setjast niður og semja um verð sem skilar hluthöfum HS Orku viðunandi arðsemi.

Það liggur ekki fyrir hvað það geti orðið vegna þess að ekki er búið að ganga frá hvar og hvernig verði virkjað. T.d. liggur fyrir í dag töluverð reynsla sem kallar á nýjar kostnaðarsamar fjárfestingar vegna mengunarmála, það ekki var til staðar fyrir nokkru eins og ítarlega hefur verið fjallað um vegna virkjana á Hellisheiði undanfarna mánuði.

Samið var um 150 MW en til að það takist þarf HS Orka að ná samningum um virkjanir á fyrirhuguðum virkjunarsvæðum á Reykjanesi. HS orka hefur þegar lokið undirbúningi á 50 MW stækkun Reykjanesvirkjunar. En það er eftir að ganga frá samningum vegna annarra virkjana á Reykjanesi m.a. í Eldvörpum.

En það segir ekki nema hluta sögunnar. Ef setja á uppbyggingu álversins í Helguvík á fullt þurfa að liggja fyrir samningar um allt að 600 MW orkukaup. Það dugar Norðurál ekki að vera með samning við einn aðila. Allir fyrir einn og einn fyrir alla, stendur einhversstaðar, eða á mannamáli það þarf að ná þarf samningum nokkra orkusöluaðila.

Ormétinn málflutningur

Orð dagsins, „Jæja dönsku kaupmennirnir eru komnir aftur. Og við hljótum öll að vera kát og glöð. Það er magnað að lífeyrissjóðir skuli standa að því að selja dönskum kaupmönnum, íslenska verslun. Magnað“. Óli Björn Kárason.

Einhverra hluta vegna minnir mig að þessi maður hafi gefið sig út fyrir að vera sérstakur talsmaður samkeppni og frelsis í viðskiptum.

Meðal iðnaðarmanna hefur því lengi verið haldið fram að lítil samkeppni hafi verið í innflutning á byggingarvörum. Risarnir á þeim markaði hafa jafnvel verið sakaðir um samráð til þess að halda verði uppi.

En Óli Björn og talsmenn frelsis í viðskiptum hafa reyndar oft upplýst okkur um að það frelsi sem hann vilji eigi að vera þannig að það sé afmarkaður hópur sem hafi frelsi í því að skipta á milli sín kökunum og sitja einir að arðinum.

Ísland eigi að vera lokað og engu megi breyta, svo tryggt sé að ákveðin hópur geti ráðskast með efnahagsstjórnina og fært hluta launa til sín blóðsúthellingalaust með reglulegum gengisfellingum og möðkuðu mjöli. Koma í veg fyrir að íslendingar fái að njóta eðlilegrar samkeppni í viðskiptum.

Hér svipir hann hulunni af sínum málflutning. Magnað. Takk.

Um gæði rannsókna Háskólaprófessora

Háskólaprófessor skrifar bók um fólk sem hafði samband við Austur Evrópu ríki. Hann vitnar til heimildar sem er röng, munar 10 árum.

Getur komið fyrir hvern sem er. En prófessorinn spinnur síðan sjálfur ótrúlega sögu í kringum þessa heimild, ómerkilegar ásakanir í garð saklauss fólks.

Hann segir að sökin sé ekki sín, hún sé þess sem skráði ártalið rangt. Er rannsóknarvinna prófessora við Háskóla Íslands á þessu gæðastigi?

Málið snýst að minnstu um ártalið, það snýst um innistæðulausan spuna hjá prófessor við Háskóla Íslands, reistri í kringum eitt ártal.

Eru fleiri atriði á þessu gæðastigi í rannsóknarvinnu prófessora við Háskóla Íslands? Hvað með aðrar bækur? Sami prófessor skrifaði sögu síðustu aldar, þar var allt jákvætt sem gerðist síðustu öld einum Flokki að þakka. Þar komu hvergi nærri stéttarfélög og kvennréttindafélög.

Við sem vinnum hjá stéttarfélögum og við gerð kjarasamninga verðum t.d. mjög oft undrandi á nálgun kennara í Háskólunum þegar þeir fjalla um málefni vinnumarkaðsins.

Og verðum reyndar oft furðu lostin á þeim viðhorfum gagnvart launamönnum og stéttarfélögum, sem við mætum hjá nemendum sem hafa hlotið menntun í vinnumarkaðsfræðum í Háskóla Íslands.

Í umfjöllun fjölmargra um Hrunið og aðdraganda þess, þar má vísa í fjölmargrar greinar í fjölmiðlum og eins pistlum á netinu, hefur verið bent á að allir sem voru í aðalhlutverkum í aðdraganda Hrunsins hafi verið nemendur í Háskóla Íslands. Í aðdraganda Hrunsins standi upp úr sú siðfræði sem þar sé kennd. Hér er ég að vísa m.a. til orða fyrrv. háskólarektors Páls Skúlasonar.

Er dómsvaldið háð duttlungum stjórnmálamanna?

Þegar hlustað er á menn sem telja sig hægri menn, heyrir maður þá oft flokka umræðuna þannig að sumt sé pólitískt og annað ekki og strikið þar á milli er þannig að á meðan viðhorf eru samfasa við þeirra eigin skoðanir þá er það ekki pólitískt. Í hvert skipti ég heyri einhvern verja mál sitt með því að hann sé nú ekki pólitískur, þá er viðkomandi búinn að koma sér á ákveðinn stall og maður fer í varnarstöðu. Hvað stendur nú til? Hvað er verið að fela?

Sé litið til þeirrar efnahagsstefnu sem fylgt hefur verið undanfarna áratugi, þá var þar á ferð ákveðin túlkun á pólitískri stefnu, og túlkunin hefur meir að segja verið þannig að fylgt hafi verið ystu mörkum harðlínu. Lengst til hægri, en sumir hafa komist upp með að samfæra sjálfa sig og aðra að athafnir þeirra sem fremstir hafi farið fyrir þessari stefnu séu ekki pólitískir.

Svo ég haldi því nú til haga þá voru það nokkrir óprúttnir náungar sem nýttu sér það svigrúm sem skapaðist í skjóli aukins frelsis og minni afskiptum eftirlitsstofnana, jafnvel niðurlagningu þeirra. Eins og við höfum séð í Kastljósinu undanfarin kvöld voru athafnir þessara manna grímulaus glæpastarfsemi.

Fyrrverandi forsætisráðherra er ekki fyrir Landsdóm vegna athafna banksteranna. Hann er fyrir Landsdóm vegna þess að það eru til gögn sem sýna að honum var kunnugt um hvert stefndi. Það er Ríkið sem á að setja leikreglur sem tryggja stöðu almennings. Ríkið brást, þar á bæ var ekki verið tekið tillit til ábendinga um hvert stefni. Það eru stjórnvöld sem setja lögin en þau lögðu til hliðar samkennd og jöfnuð og markaðshyggjuna var látin ráða för.

Fyrir tilviljun var ég staddur fyrir framan sjónvarp í morgun og hlustaði á formann Sjálfstæðisflokksins í beinni útsendingu úr ræðustól nú fyrir hádegi. Þar var hann að mæla fyrir því að Alþingi tæki mál Geirs Haarde úr því ferli sem það væri í fyrir Landsdóm. Helstu rök Bjarna virtust vera þau að málið væri nú orðið svo pólitískt, það hefði ekki verið það.

Hvað stendur nú til? Af hverju þarf að formaður Sjálfstæðisflokksins að taka fram feluklæðin? Er eitthvað sem Bjarni og félagar óttast í væntanlegum niðurstöðum Landsdóms? Eða er það rétt að Valhöll vilji gera allt til þess að koma í veg fyrir að meðráðherrar Geirs og þáverandi stjórnarþingmenn og svo maður tali nú ekki um fyrrv. Seðlabankastjóra verði kallaðir fyrir Landsdóm til til þess að vitna?

Ef Geir er saklaus er honum einhver greiði gerður með því að stoppa vinnu dómstóla? Hefur Alþingi það vald að geta stöðvað mál sem er komið inn í dómskerfið og kippt því út? Stenst það gildandi Stjórnarskrá? Stenst það lög?

Eða er verið að taka ræðustól enn einu sinni í gíslingu, til þess að skapa sér einhverja stöðu gagnvart öðrum málum?

Allt troðfullt af peningum

Ísland er vægast sagt troðfullt af íslenskum krónum segir á forsíðu Fréttablaðsins í dag. Töluvert annað er hrópað hefur verið um að starfsmenn stéttarfélaganna séu búnir að sólunda öllum peningum lífeyrissjóðanna, og þar sé að finna ástæðu þess að íslenskt hagkerfi fór fram af bjargbrúninni.

Í því sambandi má einnig benda á Kastljós undanfarna daga þar sem upplýst hefur verið hvað var raunverulega í gangi og hvaðan þeir fjármunir komu sem nýttir voru. Þetta staðfestir það sem ég hef margoft bent á, ákveðnir aðilar afvegaleiddu vísvitandi umræðuna og allmargir áberandi álitsgjafar og spjallþáttastjórnendur létu plata sig upp úr skónum og hafa í raun verið í hlutverki rógbera, eða þá að þeir hafi verið virkir þátttakendur í því að beina athyglinni frá því sem raunverulega gerðist

En ef við víkjum sögunni aftur að því fram fram kom í fréttinni, þetta eru reyndar ekki allt sömu krónurnar. Þetta eru bréfpeningar sem hafa í raun þrjú gengi gagnvart erlendum gjaldmiðlum (EUR). Aflandsgengið (250), gengi í útboðum SÍ (210) og svo skráð gengi Seðlabanka Íslands (165).

Nú virðist ætlun stjórnvalda og Seðlabanka að halda krónunni niðri og bjóða íslenskum fjárfestum að keppa við fjármagn sem kemur með verulegum afslætti til Íslands skv. 50/50 reglu Seðlabankans, þegar reyna á að losa um eignir erlendra kröfuhafa í íslenskum krónum. Þessir fjárfestar munu því fjárfesta á öðrum forsendum en við. Afslátturinn endurspeglar þá áhættu sem erlendir fjárfestar taka.

Ef finna á farveg fyrir allt þetta fjármagn þarf að taka mjög föstum tökum á málinu. Magnús Þór Ásgeirsson, fráfarandi framkvæmdastjóri Atvinnuþróunarfélags Eyjafjarðar, auglýsir eftir atvinnustefnu ríkisstjórnarinnar í viðtali í dag, þar sem hann gefur ríkisstjórninni falleinkunn í atvinnumálunum. Um Huang Nubo málið segir hann meðal annars: „Ég hef bara séð vanþekkingu, útlendingahræðslu og uppblásinn þjóðernissósíalisma. „

Í stað þess að taka á móti Nubo og ræða við hann um lausnir sem allir gætu sætt sig við lá ráðherra undir feld í nokkrar vikur og sendi svo fréttatilkynningu að hann væri ekki velkominn. Þetta mál var „bara“ 1 milljarð og hvernig verður þetta þegar upphæðirnar verða stærri. Umræðu ríkisstjórnarflokkana um þjóðnýtingu fyrirtækja og eigna sbr. HS Orku málið. Geðþótta ákvarðanir, lögbrot ráðherra og endalausar og yfirvofandi breytingar á skattalögum gera það að verkum að fyrirtæki treysta sér varla til að fjárfesta á Íslandi í dag. Nýjasta upphlaupið vegna kolefnisskatts segir allt sem segja þarf, var haft eftir Magnúsi Þór.

Íslenskt atvinnulíf getur ekki orðið mikið verðmætara en landsframleiðsla nema með alþjóðavæðingu. Erlendir fjárfestar fá ekki að fjárfesta í sjávarútvegi og ekki í orkuiðnaði. Ríkisstjórnin vill heldur ekki selja ísl. lífeyrissjóðum hlut í Landsvirkjum og þegar lífeyrissjóðirnir tilkynntu um kaup í HS Orku lét Svandís þess getið að þetta væri ágætis skref í rétta átt en að það væri yfirlýst stefna VG að ríkið ætti að þjóðnýta fyrirtækið.

Það er varla hægt að reikna með að menn vilji fara inn í sjávarútvegsfyrirtækin meðan umræðan um kvótakerfið stendur yfir. Tvær stærstu atvinnugreinarnar eru þannig blokkeraðar til fjárfestinga. Hlutabréfamarkaður í rúst þannig að það er erfitt að nálgast fjárfestingar í þjónustufyrirtækjum og innlendum rekstrarfélögum.

Mismunum í lífeyrismálum

Iðgjöld launamanna og launagreiðenda til almennu lífeyrissjóða eru samtals 12% af heildarlaunum á almennum vinnumarkaði, 15,5% hjá ríkinu og 16,0% hjá sveitarfélögunum. Fram hefur komið að Fjármálaeftirlitið krefst þess að annað hvort verði réttindi í opinberu sjóðunum skert eða iðgjaldið hækkað í 19%. Opinberu sjóðirnir standa ekki undir sínum skuldbindingum og skuldir hins opinbera inn í sjóðina vex.

Samkvæmt lögum er miðað við að sjóðir á almennum vinnumarkaði tryggi að lágmarki 56% meðalævitekna á mánuði í mánaðarlegan lífeyri en samsvarandi hlutfall er 76% hjá hinu opinbera. Lífeyrisaldur á almennum vinnumarkaði er nú 67 ár en 65 ár hjá opinberum starfsmönnum. Á almennum vinnumarkaði standa iðgjöld og ávöxtun þeirra undir lífeyrisréttindum en ríki og sveitarfélög ábyrgjast tiltekin réttindi í sjóðum opinberra starfsmanna og ber að hækka iðgjald ef þau réttindi nást ekki með iðgjöldum og ávöxtun þeirra.

Tryggingafræðileg staða A-deildar LSR var neikvæð um 13,2% í árslok 2009 eða um ríflega 51 milljarð króna og staða A-deildar LSS var neikvæð um 10,2% eða 10,3 milljarða króna. Þar til viðbótar starfa B-deildir hjá Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins og sambærilegar deildir hjá sveitarfélögunum, vegna starfsmanna í starfi fyrir árið 1997.

Þar hefur safnast upp verulegur halli og voru lífeyrisloforð umfram eignir í B-deild LSR (og LH) í árslok 2009 um 392 milljarðar króna og í sjóðum sveitarfélaganna um 43 milljarðar. Halli B-deildarinnar hefur vaxið hratt á liðnum árum einkum vegna hinnar s.k. eftirmannsreglur og viðmiðunar við dagvinnulaun opinberra starfsmanna í stað vísitölu neysluverðs. Þetta þýðir að þegar laun hækka hjá opinberum starfsmönnum aukast lífeyrisréttindi allra sjóðfélaga B-deildar og þar með skuldbindingar sjóðsins.

Verði ekkert að gert mun þessi skuldbinding halda áfram að vaxta og að lokum lendir reikningurinn á skattgreiðendum í framtíðinni. Almennu lífeyrissjóðirnir verða hins vegar að mæta neikvæðum mismun á eignum og skuldbindingum með skerðingu lífeyrisréttinda sjóðfélaga. Mismunurinn sem í þessu felst endurspeglaðist vel í kjölfar fjármálahrunsins þegar lífeyrissjóðir almenns launafólks þurftu lögum samkvæmt að skerða réttindi lífeyrisþega sinna umtalsvert til að rétta stöðu sjóðanna á sama tíma og réttindi opinberra starfsmanna, sem tryggð eru með skattfé, standa óhögguð.

Meginmarkmiðið í kjaraviðræðum undanfarin á er að allur vinnumarkaðurinn búi við samræmt lífeyriskerfi sem jafnframt er sjálfbært og getur uppfyllt þær þarfir fyrir lífeyristryggingar sem samstaða er um að skilgreina. Stöðva verður áframhaldandi skuldaaukningu lífeyrissjóða opinberra starfsmanna þannig að reikningurinn á skattborgara framtíðarinnar hætti að vaxa. Tryggð verð raunveruleg jöfnunar lífeyrisréttinda á öllum vinnumarkaðnum.

Skattlagning án fordæmis

Ég tók eftir því í umræðunni um helgina að þess var gætt vendilega að minnast ekki á þá staðreynd að eignaskatturinn sem lífeyrissjóðirnir eiga að greiða er á brúttóeign en ekki nettóeign eins og aðrir eignaskattar. Skattlagningin er án fordæmis hvað þetta varðar, auk eignaréttar, jafnræðisreglu og þeirra atriða ég hef bent á í fyrri pistlum um þetta mál.

Það er villandi og afvegaleiðandi orðalag í frumvarpinu þegar vísað er í „hreina eign“ lífeyrissjóða. Hrein eign lífeyrissjóða er orð sem má finna í ársreikningum lífeyrissjóða sem samdir eru skv. sérstökum reglum þar um. Þar er ekki tekið tillit til þess að þessi „hreina eign“ stendur á móti skuldbindingum.

Sem dæmi þá er auðlegðarskattur lagður á nettóeign framteljanda, þ.e. allar eignir að frádregnum öllum skuldum. Af fyrstu 75.000.000 kr. eign einhleypings og fyrstu 100.000.000 kr. eign hjóna og samskattaðra er enginn skattur, en 1,5% af stofni umfram það.

Hvað lífeyrissjóðina varðar þá er ekki tekið tillit til skuldbindinga lífeyrissjóða sem í flest öllum tilfellum eru hærri en eignir. Í þeim skilningi er þetta því ekki „hrein eign“ sem myndar skattstofninn. Með þessu er verið að ganga á sérgreinda varasjóðir sjóðfélaga sem duga ekki fyrir skuldbindingum.

Dæmigerð viðbrögð fjármálaráðherra

Viðbrögð fjármálaráðherra eru dæmigerð fyrir hinn íslenska stjórnmálamann. Reynt er að beina athygli fólks frá því sem til umræðu er. Þegar stjórnmálamenn fjalla um lífeyrissjóðirna virðist eins og þeir líti á þá sem sjálfseignarstofnun og hægt sé að semja um sjóðina í gegnum framkvæmdastjóra ASÍ og SA. Svo er ekki, þeir eru einungis að fara eftir landslögum og samþykktum ársfunda lífeyrissjóða og sjóðsfélagafundum.

Það hefur legið fyrir sjóðsfélagar munu draga stjórnir sjóðanna fyrir dómstóla, ef þær samþykkja að greiða út fjármuni úr lífeyrissjóðunum til einhvers annars en þess sem lög kveða á um. Svo einfalt er það.

Sjóðsfélagar eiga þennan rétt og hann er stjórnarskrárvarinn og hafa tilkynnt að þeir muni verja hann. Skoðun fjármmálaráðherra skiptir hér engu og það er ámælisvert hvernig hann reynir að stilla þessu upp. Lífeyrissjóðir séu einhver tilfinningarlaus hlutur sem sé á móti íslenskum heimilum, málið snýst ekki um það.

Lífeyrissjóðir er samtryggingarform, réttur myndast við meðal þeirra sem hafa greitt inn í viðkomandi sjóð. Lífeyrissjóðir eiga ekki neina fjármuni. Það eru sjóðsfélagar sem eiga þessa fjármuni og það hefur komið fram að þeir vilja gjarnan að tekið verði á þessum vanda, en þessi leið er einfaldlega ekki fær.

Það er þegar búið að skerða réttindi sjóðsfélaga í almennu sjóðunum, en það var ekki gert í opinberu sjóðunum. Harkaleg viðbrögð sjóðsfélaga almennu sjóðanna ættu því ekki að koma neinum á óvart, þegar ráðherra leggur til ennfrekari skerðinga sem einunigs munu bitna á sjóðsfélögum almennum sjóðanna.

T.d. væri einfalt að hækka virðisaukaskatt um brot úr prósenti þá myndu þeir sem hafa mest milli handanna og getu til þess að versla greiða stærstan hluta af þessu. Ekki bara nokkrir örorkubóta- og lífeyrisþegar á almennum markaði eins og tillögur ráðherra eru.

Og svo má benda á aðra leið sem sjóðsfélagar hafa bent á, það væri að lána ríkissjóð fyrir þessu á láni til margra ára.

Það hefur komið fram á öllum fundum sjóðsfélaga sem ég hef sótt og þeir er allmargir. Það liggja fyrir margfaldar samþykktir um að það verði að koma í veg fyrir að óábyrgir stjórnmálamenn geti farið að ráðskast með sparifé launamanna. Ef þessi 0.08% skattur kemst í gegn, vitum við öll að það þýðir að hinn óábyrgi stjórnmálamaður verður kominn með fordæmi sem hann mun nýta sér til þess hækka skattinn eftir stuttan tíma, bara um eitthvað lítilræði svona upp í 1% og svo pínulítið meira nokkrum árum seinna.

Rafiðnaðarmenn vilja draga stjórnvöld fyrir dómstóla

Ég hef allnokkrum sinnum lýst því hér á þessari síðu hver viðbrögð félagsmanna Rafiðnaðarsambandsins voru þegar stjórnvöld hugðust sækja 236 milljarða í lífeyrissjóðina, fyrir u.þ.b. tveim árum.

Til eru lög í landinu sem segja að sparifé sjóðsfélaga í lífeyrissjóðunum sé stjórnarskrárvarin eign þeirra sem greitt hafi til viðkomandi sjóðs. Stjórn viðkomandi sjóðs hafi ekki heimild til þess að greiða úr sjóðunum annað en sem örorkubætur, ellilífeyri eða maka- og barnabætur.

Strax og þessar hugmyndir komu fram höfðu nokkrir félagsmenn samband við skrifstofur Rafiðnaðarsambandsins og fóru fram á að sambandið myndi verja þennan rétt sjóðsfélaga og miðstjórn samþykkti þá að það yrði gert.

Sjóðsfélagar bentu á að þessi leið væri brot á eignarrétt auk þess væri jafnræðisreglan brotin. Með þessu væri verið að taka eignir fárra og nýta þær til þess að greiða skuldir annarra. Þetta myndi einungis bitna á sjóðsfélögum í almennu lífeyrissjóðunum, þar sem opinberu sjóðirnir fengju þessa úttekt úr þeirra sjóð bætta jafnharðan úr ríkissjóð. Það það væri verið að auka enn meir mismunum á milli lífeyrisþega, í stað þess að jafna hann upp á við, eins og samið var um í síðustu kjarasamningum.

Forsvarsmenn ASÍ tilkynntu stjórnvöldum að þessi leið væri ófær lagalega séð, en jafnframt var tekið undir að taka þyrfti á skuldavanda heimilanna. Það yrði að fjármagna þannig að kostnaður við það lenti ekki einvörðungu á fáum örorkubóta- og lífeyrisþegum.

Svo einkennilegt sem það nú er þá fóru ráðherrar þá í fjölmiðla og tilkynntu að ASÍ hefði hafnað því að vera þátttakandi í að taka á skuldavanda heimilanna!!??

Í kjölfar þessa glymur það í öllum fjölmiðlum og spjallþáttum að Gylfi Arnbjörnsson stæði í vegi fyrir því að laga skuldavanda heimilanna!!?? Tekin voru mörg viðtöl við einstaklinga sem eru þekktir af því að greiða helst ekkert til samfélagsins og í lífeyrissjóði. Og þeir fóru ásamt spjallþáttastjórnendum hamförum í því óréttlæti sem Gylfi Arnbjörnsson beitti þá með því að vilja ekki taka sparfé launamanna í lífeyrissjóðunum og greiða það út til annarra.

Nú vilja stjórnvöld reyna að ná í hluta af þessu sparifé sjóðsfélaga með því að setja sérstakan skatt á það sparifé sem er í lífeyrissjóðum. Þessi skattur samsvarar öllum rekstrarkostnaði lífeyrissjóðs rafiðnaðarmanna.

Auk þess á að setja sérstakan launaskatt á fjármálafyrirtæki. Lífeyrissjóðir falla eru ekki undir lög um fjármálafyrirtæki, en ríkisstjórnin ætlar sér samt að koma þessum skatt yfir á lífeyrissjóðina.

Þessir skattar þýða með öðrum orðum að rekstarkostnaður lífeyrissjóðsins verður tvisvar og hálfum sinni hærri. Fjármálafyrirtæki munu taka þetta tilbaka í hærri vaxtamun, en það geta lífeyrissjóðir ekki þeir geta ekki annað en skert örorku- og lífeyrisbætur. Og svo það sé ítrekað þá skiptir þetta lífeyrissjóð þingmanna, ráðherra og tiltekinni opinberra starfsmanna engu, því þeir sækja þennan kostnað einfaldlega í ríkissjóð.

Á fjölmennum fundum miðstjórnar Rafiðnaðarsambandsins auk þess í stjórnum og trúnaðarráðum nokkurra aðildarfélaga sambandsins í gær, var samþykkt að sambandið myndi láta á það reyna fyrir dómstólum hvort þessir gjörningar stæðust lög og stjórnarskrá.

Jafnframt var samþykkt að það ætti að taka á skuldavanda heimilanna, en það stæðist ekki að láta elli- og örorkubótaþega standa straum af þeim kostnaði.

Ponzi svindl spjallþáttastjórnenda

Spjallþáttastjórnendur eru þessa dagana að kvarta undan upphlaupum á netinu. Hvernig sé hægt í þessu mikla nábýli, að ætlast til þess að mál séu gerð upp með þessum hætti. Hraðinn er svo mikill að menn virðast ekki geta haldið heilli hugsun nema mesta lagi einn dag. Afsakið meðan ég æli, sagði Megas. Sumir ættu að líta sér nær. Það er nefnilega svo að spjallþáttastjórnendur og fjölmiðlamenn bera gríðarlega mikla ábyrgð á því hvaða mál eru tekin til umræðu og hvað sé lagt til grundvallar.

Fjölmiðlamenn taka undantekningalaust inn í sína þætta einstaklinga sem eru með upphrópanir um skyndireddingar. Verðtrygginguna-burtu-og-skuldamál-heimilanna-leyst- með-einu-pennastriki - eða - Verðtryggingin-uppfinning þeirra-sem-vilja-almenning-feigan. Á þessu er hamrað og með því vaktar upp innistæðulausar væntingar hjá fólki sem á í miklum vandræðum. Þetta er mesti fantaskapur sem til er, hér er farið yfir þetta.

Íslendingar hafa á síðustu áratugum byggt upp lífeyriskerfi sem byggir á uppsöfnun, eina leiðin til þess að mæta framtíðinni þar við blasir að upp úr 2015 mun lífeyrisþegum fara mjög hratt fjölgandi miðað við skattgreiðendur. Ekkert gegnumstreymiskerfi stenst það álag þegar það verður komið af fullum þunga fram upp úr 2024.

Lífeyriskerfið og uppbygging þess hefur fengið ítarlega umfjöllum á öllum stigum og ekkert kerfi hér á landi er rekið undir eins stífu eftirliti og undir eins ströngum reglum, sem er mjög gott mál. Íslendingar eru búnir að leggja í það ítarlega niður fyrir sé hvernig þetta eigi að vera. Það er búið margendurskoða þessi lög og reglugerðir á undanförnum áratugum og íslenska kerfið er talið til eftirbreytni víða.

Íslenska kerfið hefur heldur ekki gengið illa, smá saman hefur það tekið við sífellt stærri hluta af útgjöldum vegna örorkubóta og lífeyris þeirra sem lokið sínum starfsaldri. Í dag eru útgjöld Tryggingarstofnunar 52 milljarðar, en lífeyrisjóðanna 75 milljarðar og fer hlutur lífeyriskerfisins hratt vaxandi. Útgjöld þessara aðila voru jöfn um síðustu aldamót.

Ef kerfið yrði lagt af eins margir krefjast blasir við að hækka yrði tekjuskatt um allt að 16%, eða loka grunnskólum landsins til þess að standa undir þeim útgjöldum sem lífeyriskerfinu er ætlað.

En þeir sem reka sig sem ehf og greiða eins lítið og þeir geta til samfélagsins og hafa greitt lítið til lífeyrissjóða munu fá slakan lífeyri og það er er dáldið seint í rassinn gripið að fara að öskra núna. Þessir einstaklingar eiga tiltölulega stutt eftir af sínum starfsaldri og verða að sætta sig við mjög lágar bætur. En það eru einmitt þetta fólk sem stendur fremst á öllum fundum um þessi mál og hefur allra manna hæst. Spjallþáttastjórnendur bera hér gríðarlega mikla sök, enda hefur verið bent á að margir þeirra seú einmitt í ehf-hópnum.

Það er vægast sagt léttvægt að lýsa lífeyriskerfinu skuldbindingum þess sem „ponzi“ svindli og líkja þar með heilli þjóð við menn eins og Bernie Madoff, en þetta hefur verið gert í hverjum spjallþættinum á fætur öðrum. Hverju á fólk að trúa þegar engum öðrum sjónarmiðum er hleypt að?

Það er hægt að fjármagna þetta loforð á marga vegu en vægast sagt niðrandi að tala um „ponzi“ svindl þegar þjóðin berst við að halda í mannlega reisn. Loforðið er stjórnarskrárbundinn réttur sem við þurfum að leysa nema að hann verði felldur niður. Það er og hefur verið flókið að semja um þetta loforð við ríkið og greinilegt að það vill helst velta vandanum yfir á atvinnurekendur með hækkun á tryggingargjaldi, lækkun almannatrygginga og koma þessu yfir á almenna lífeyrissjóði. Hallinn á lífeyrissjóði ríkisstarfsmanna hækkar sífellt.

Í einfaldri mynd er lífeyrisjafnan: Lífeyri = iðgjöld + vextir

Ef við skilgreinum lágmarkslífeyri sem 155.000 á mánuði ævilangt, standa eftir iðgjöld og vextir. Ef vextir verða lækkaðir varanlega þá þarf að fjármagna kerfið með iðgjöldum til að öllum verði tryggður réttur til að lifa með mannlegri reisn sbr. 8. gr. stjórnarstrár stjórnlagaráðs.

Allir ættu að vita að lífeyrisloforðið verður stöðugt stærra eftir því sem OECD þjóðirnar eldast. Ef við ætlum að halda fast í 67 ára lífeyrisaldur, teljum að 155.000 kr. á mánuði sé mannleg reisn og viljum svo fjármagna það með skuldabréfum á lágum vöxtum þurfum við mögulega að hækka iðgjaldið.

Ef ekki tekst að semja um hækkað iðgjald á samkvæmt 39. gr laga um lífeyrissjóði að skerða lífeyrisréttindi til að viðhalda jafnvægi. Það ákvæði útilokar „ponzi“ svindlið hjá almennum lífeyrissjóðum, en kemur ekki í veg fyrir að á endanum þarf að fjármagna loforðið ef við viljum viðhalda mannlegri reisn.

Fjármagnsmarkaðir geta ekki gefið meira af sér en sem nemur hagvexti á sama tímabili. Það skiptir ekki máli hvort þar er miðað við lokað íslenskt hagkerfi eða OECD löndin í heild. Það hafa fjölmargir fræðimenn skrifað um þá staðreynd lærðar greinar og ég hef ekkert við það að athuga.

Landsframleiðsla hefur vaxið um 3,8% af jafnaði frá 1944 eða frá þeim tíma sem stjórnarskráin var lögfest. Leitnin er til lækkunar og þá sérstaklega ef horft er 10 ár aftur. Við getum varið mörgum vikum í að rökræða hvernig þróunin verður næstu 65 árin og ég efast um að það skili okkur miklu.

Eftir stendur að ef 3,5% er of hátt viðmið, þarf að lækka réttindi og eða hækka iðgjaldið. Það er hægt að svara spurningum með spurningum. Ef 3,5% er of hátt viðmið væri fróðlegt að vita hvort hann vill frekar, lækka lífeyrir niður fyrir mannlega reisn, eða taka að sér að semja við atvinnurekendur og ríkið um hærra iðgjald.

Alþingi vill eignaupptöku á sparifé launamanna

Stjórnmálamenn hafa ítrekað með inngripi sínu í lífeyriskerfið rofið stjórnarskrárvarða jafnræðisreglu og eru þessa dagana auk þess að skipuleggja eignaupptöku í sparifé launamanna á almennum vinnumarkaði og rjúfa þar stjórnarskrárvarinn eignarétt.

Nú vill Alþingi íslendinga setja skatt á hreina eign lífeyrissjóða til samtryggingar, eins og það er orðað á Alþingi. Hér er farin leið sem margir hafa óttast alllengi, stjórnmálamenn telji sig geta höndlað með það sparifé sem er í lífeyrissjóðunum. Hrein eign lífeyrissjóðs er það húsnæði sem hann er í og nokkrar tölvur og símar, annað á hann ekki.

Allmargir sjóðsfélagar krefjast þess að ef stjórnmálamenn ætli sér að virða að vettugi stjórnarskrárvarinn eignarrétt í sparifé launamanna og jafnræðisregluna, verði látið á það reyna fyrir dómstólum. Þetta mun einungis bitna á þeim launamönnum sem eiga sparifé sitt í almennum lífeyrissjóðunum. Þingmenn, ráðherrar og nokkrir útvaldir starfsmenn hins opinbera þurfa ekki að óttast þetta, því það er greitt úr ríkissjóð. Þannig að þetta bitnar tvöfalt á launamönnum á almennum markaði.

Hallinn á lífeyrissjóði ríkisstarfsmanna vex á meðan almennu lífeyrissjóðunum er gert að skerða réttindi, samkvæmt 39. gr. laga um lífeyrissjóði. Í sömu lögum eru sett skilyrði um tryggingarlega úttekt þar sem kveðið er á um ávöxtunarviðmið til þess að tryggja að einn hópur sé ekki að fá inneignir annars hóps.

Í stjórnarskrám þróaðra ríkja er talið eðlilegt að séu ákvæði um lágmarkstryggingu borgaranna. Samkvæmt 76. gr. í núverandi stjórnarskrá lýðveldisins Íslands segir að „Öllum, sem þess þurfa, skal tryggður í lögum réttur til aðstoðar vegna sjúkleika, örorku, elli, atvinnuleysis, örbirgðar og sambærilegra atvika“.

Stjórnlagaráð viðheldur þessu ákvæði í tillögum að nýrri Stjórnarskrá: 22. gr. „Öllum, sem þess þurfa, skal tryggður í lögum réttur til almannatrygginga og félagslegrar aðstoðar, svo sem vegna atvinnuleysis, barneigna, elli, fátæktar, fötlunar, veikinda, örorku eða sambærilegra aðstæðna.“

Litið hefur verið til íslenska lífeyrissjóðakerfisins sem fyrirmynd við uppbyggingu samskonar kerfa í öðrum löndum. Það varð bjarghringur íslensks samfélags við Hrunið og stendur enn þrátt fyrir áföll. Allt annað í íslensku fjármálalerfi hrundi til grunna. Þ.á.m. Seðlabankinn, bankar og sparisjóðir og Íbúðarlánasjóður.

Margir hafa spurt hvers vegna álitsgjafar og spjallþáttastjórnendur hafi ekki beint sjónum sínum sínum að þessari staðreynd og spyrji : Hvernig stendur á því að allt sem stjórnmálamenn komu að ásamt sérfræðingum bankanna hrundi til grunna, á meðan lífeyrissjóðirnir standa einir uppi. Af hverju er efnahagstjórn ekki tekinn úr höndum stjórnmálamanna sem sífellt eru að spila allt í þrot og gengisfellingar?

Í stað þess er öllum brögðum beitt til þess að gera lífeyrissjóðina tortryggilega, svo langt er gengið að halda því blákalt fram að starfsmenn stéttarfélaganna hafi nýtt eignir þeirra til þess keyra hér allt í þrot. Ríkissjóður hefur þurft að setja þúsundir milljarða til þess bjarga bönkum og sparisjóðum, auk þess að erlendir bankar og fjárfestar töpuðu hér á landi margföldum heildareignum lífeyrissjóðanna og líklega um 75 fallt það tap sem varð í lífeyriskerfinu. Það er ekki heil brú í svona málflutningi. Auk þess blasir við sú staðreynd að stjórnmálamenn hamast þessa dagana við að setja allskonar lög um að gera sparifé launamanna í lífeyrissjóðunum upptækt.

Erinda hverra er verið að ganga?
Hér er vísvitandi verið að gera tilraun til þess að beina sjónum frá þeim sem keyrðu hér allt í kaf og stóðu að mestu eignaupptöku sem gerð hefur verið hér á landi. Dregnar eru upp myndir þar sem starfsmenn stéttarfélaganna og lífeyrissjóðanna reka glæpastarfsemi. Þar fari handrukkarar með logsuðutæki og gangi í skrokk á saklausi fólki.

Álitsgjafar hika ekki við að lýsa ofangreindum stjórnarskrárgreinum og skuldbindingum í lögum um starfsemi lífeyrisjóðanna, sem „Ponzi“ svindli!!?? Skautað er framhjá að Íslensk þjóð hefur sett stjórnarskrárvarinn grunnmannréttindi um að verja mannlega reisn.

Ef lækka á ávöxtunarviðmiðið, eru tveir valkostir: að lækka lágmarkslífeyri eða hækka iðgjöld. Þetta er ákaflega einföld stærðfræði. Nokkrir af helstu álitsgjöfum sem hafa sig hvað mest í fram og er ákaft hampað af spjallþáttastjórnendum gefa sig út fyrir að vera góðir í stærðfræði og að búa til Excel skjöl.

En það blasir við öllum sem kunna margföldunartöfluna að annaðhvort eru þeir arfaslakir í stærðfræði og einstaklega illa að sér um lög og stjórnarskrárvarinn rétt einstaklinga, eða verið er að ganga erinda einhverra.

Ég er einn fjölmargra sem efast ekki eitt augnablik um að hið síðara á hér frekar við.

Ráðist á þá sem minnst mega sín

Hún er æði oft einkennileg umræðan um lífeyrisréttindi og lífeyrissjóðina. Það virðist vera algengt meðal margra stjórnmálamanna og álitsgjafa að tala um þetta eins og tvo aðskilda hluti. Talað er um lífeyrissjóðina eins og einhvern sjóð sem stjórnmálamenn geti ráðstafað, án þess að það hafi nein áhrif, algengt viðkvæði er að það séu svo miklir fjármunir í lífeyrissjóðunum.

Þeir séu að græða svo mikið, þar er oftast ruglað saman uppsöfnunarkerfi og gegnumstreymiskerfi. Rætt er um miklar eignir lífeyrissjóðanna, þeir eiga í raun ekkert, en þar er sparifé sjóðsfélaga viðkomandi sjóðs. Þegar rætt er um að ráðstafa fjármagni úr lífeyrissjóðum, þá er allt eins hægt að tala um að ráðstafa fjármagni af inneignarreikningum í bönkunum.

Þeir fjármunir sem eru í lífeyrissjóðum er sparifé þeirra sem hafa valið að spara og varðveita sitt fé. Nokkrir að hafa ekki gert það, og fjölmargir greiða einungis hluta af launum sínum. Tillögur stjórnmálamanna og nokkurra álitsgjafa, ganga út á þeir sleppi sem hafa ekki tekið þátt í samtryggingakerfinu, heldur safnað fé sínu á einkareikninga, undir koddann, í fasteignir og vilja fá að fljóta frítt með. Hér er lagt upp með athafnir sem brjóta jafnræði og ef af verður kallar á dómsmál.

Tillögur stjórnmálamanna um að skattleggja sparifé launamanna í lífeyrissjóðunum mun koma mjög misjafnlega niður á fólki. Þetta er skattur sem mun leggjast þyngst á láglaunafólk á almennum vinnumarkaði, núverandi örorkubótaþega og lífeyrisþegar sem koma úr þessum hópi. Á meðan margir aðrir þar á meðal hálaunahópar eins og ráðherrar og stjórnmálamenn sleppa alfarið við þennan skatt.

Lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna eru mun ríkulegri en á almenna vinnumarkaðinum og algerlega varin fyrir sveiflum á bæði fjármálamarkaði og tryggingafræðilegri samsetningu á meðan almennu lífeyrissjóðirnir verða að mæta þessum sveiflum með breytingum á réttindum eða hækkun á iðgjöldum.

Í kjarasamningunum frá því í maí var jöfnun lífeyrisréttinda eitt af meginviðfangsefnum. Í samningunum náðist samkomulag um markviss skref í því að jafna lífeyrisréttindi landsmanna.

Í fjárlagafrumvarpinu og tengdum bandormi vegna tekjuhliðar fjárlaga hefur ríkisstjórnin lagt það til að lagðar verði beinar álögur á lífeyrissjóðina. Þessar álögur munu skerða lífeyrisréttindi á almennum vinnumarkaði og auka kostnað ríkissjóðs og sveitarfélaga vegna ábyrgðar þeirra á lífeyrisréttindum opinberra starfsmanna sem skattgreiðendur verða síðan að standa skil á. Það er að sumir verða að búa við skert réttindi, auk þess að vera sendur hærri skattareikningur.

Ríkisstjórnin ætlar setja sérstakan 10,5% launaskatt á fjármálafyrirtæki einnig ná til lífeyrissjóðanna, auk þess að láta lífeyrissjóðina greiða skatt til umboðsmanns skuldara um 75 millj.kr. álögur á ári. Þó þetta sé nauðsynlegt er vandséð að leita á náðir þeirra sem eru með lökustu lífeyrisréttindin en veita ríkisábyrgð gagnvart þeim sem búa við ríkustu réttindin.

Auk þessa á að leggja á lífeyrissjóðina sérstakan eignarskattur upp á 2,8 miljarða króna næstu tvö árin til að fjármagna sérstakar vaxtabætur vegna fjármálahrunsins.

Allar þessar aðgerðir, þ.e. skerðing á hækkun almannatrygginga og sérstakar álögur á lífeyrissjóðanna, munu leiða til þess að lífeyrisréttindi launafólks á almennum vinnumarkaði skerðast verulega á næstu misserum. Á sama tíma munu lífeyrisréttindi þeirra opinberu starfsmanna, sem aðild eiga að LSR eða lífeyrissjóðum sveitarfélaganna, standa óbreytt og aukast í samræmi við umsamdar launahækkanir.

Hér eru stjórnmálamenn að koma í veg fyrir að eitt af höfuðmarkmiðum síðustu kjarasamninga um að jafna lífeyrisréttindi á vinnumarkaði náist ekki. Bilið milli almenna og opinbera vinnumarkaðarins mun aukast verulega.

Við erum öll sammála um að taka á skuldavanda heimilanna, en að láta örorku- og lífeyrisþega á almennum vinnumarkaði vera eina um að borga þennan kostnað er óásættanlegt.

Viðbót vegna innsendra aths. og pósta :

Það tala margir um að íslensk umræða nærist einvörðungu á innistæðulausum klisjum og fullyrðingum. Það sé vísvitandi gert af þeim sem vilja viðhalda núverandi kerfi óbreyttu til að tryggja sína sérhagsmuni og óbreyttan gjaldmiðil svo hagt sé að halda í gengisfellingar, háa vexti og verðtryggingu.

Það virðist vera nákvæmlega sama hversu oft þessar klisjur eru leiðréttar, sömu menn halda áfram að tönglast á þeim og hamast við að birta þær eins víða og þeir geta. Annaðhvort eru þessir einstaklingar ákaflega illa að sér, eða þeir eru vísvitandi að ganga erinda þeirrar valdastéttar sem hér hefur verið við völd.

Í aths.kerfi þessarar síðu koma þessi sjónarmið oft glögglega fram. Ég er þeirrar skoðunar að menn séu yfirleitt ekki svona illa að sér og finnst líklegra að ástæðan sé að verið sé að ganga erinda þeirra sem hagnast á því að viðhalda þessu kerfi óbreyttu.

En svo viðhorfum og rökum sé haldið til staðar, þá bið ég menn um að renna í gegnum pistla á þessari síðu og bendi á sérstaklega þessa hér að neðan sem nýlega hafa verið birtir :

Hér um vaxtaviðmið er ekki ávöxtunarkrafa

og

Hér um uppbyggingu íslenska lífeyriskerfisins

og

Hér um verðtrygginguna

Sikiley

Hef verið að þvælast um Sikiley, Palermo og umhverfi undanfarna daga. Hér stendur yfir þing Evrópskra byggingarsambandsins, 2,5 millj. félagsmenn og ég hef verið stjórnarmaður þar fyrir hönd Íslands. Veðrið hér samsvarar ágætis sumarveðri heima, 10 – 15°hiti logn og sól. Við göngum hér um á stutterma bol á meðan heimamenn eru í vatteruðum vetrarjökkum og í þykkum ullarpeysum.

Það búa 1 milljón manna í Palermo og um 5 millj. á eyjunni. Umferðin hér er gríðarleg, fullkomið öngþveiti. Göturnar þröngar og gangstéttir mjóar. Allir troða sér áfram og beita öllum brögðum til þess að komast fram úr næsta bíl. Flauturnar óspart notaðar. Flestir bílarnir bera þess einhver merki að hafa rekist utan í aðra bíla. Áberandi er hversu margir lögreglumenn eru á ferðinni og eins eru hermenn víða, sérstaklega á torgum.

"Þarna búa aðalmennirnir í Mafíunni" sagði bílstjórinn við okkur á leið frá flugvellinum að hótelinu og benti á klettahöfða. Rammgert hlið var við veginn upp í höfðann. Vegir sprengdir í hlíðarnar og þar voru hús næstum því eins stór og glæsileg að sumarbústaðir útrásarvíkinga hins íslenska efnahagsundurs upp í Borgarfirði og í Fljótshlíðinni.


Það er skemmtilegt að setjast niður í einu af hinum fjölmörgum kaffihúsum og horfa á samskiptatækni Ítala. Mikið talað með allskonar handatilbrigðum til þess að leggja áherslu á mál sitt. Þeir segja svo mikið og margt að maður hefur á tilfinningunni að þeir ryðji út úr sér efni sem samsvarar einum bókakafla á mínútu.

Í umferðaröngþveitinu eru menn að rekast á, og þá er stokkið út úr bílunum og upphefst gríðarleg málstefna, sem endar með því að á svæðið mæta minnst 2 lögreglumenn og ganga á milli manna.

Við urðum vitni að því að maður fékk aðsvif og sveigði bíl sínum inn á eitt af torgum borgarinnar. Á svipstundu voru komnir að nokkrir karlmenn og mér virtist hefjast ofsafengið rifrildi. Þar fór fremstur fullorðinn maður. Hann fór nánast hamförum, það var eins og hann væri að reyna að sanna að þetta væri ekki honum að kenna.

Þetta varð eins og Alþingi Íslendinga í beinni á RÚV, með Vigdísi Hauks í ræðustól og þingheimur hrópandi frammíköll og með allskonar aulabrandara.

Brátt bar að lögreglumenn og eftir skamman tíma voru komnir 6 lögreglumenn. Aumingjans maðurinn sat hreyfingarlaus náfölur í bíl sínum og á svip hans mátt helst merkja að honum fyndist þetta óskaplega leiðinlegt að vera með svona vesen á almannafæri.

Og svo kom sjúkrabíll og lögreglan varð að ryðja mannskapnum í burtu svo hjúkrunarmennirnir kæmust að hinum veika.

Á þinginu tala menn mikið um efnahagsstöðuna og taka ákaflega nærri sér aðför að lífeyrisréttindakerfinu og rætt er um ósanngjarna umfjöllum sem Ítalir fái í fjölmiðlum.

Af fréttum að heiman að dæma virðist svo sem vera hið sama upp á teningunum. Stjórn stærsta stjórnmálaflokks Íslands er með tæplega 200 millj. kr. rekstrarhalla þrátt fyrir að fá tæpan hálfan milljarð kr. í styrki og í hittifyrra samþykktu stjórnmálamenn að flokkarnir mætti setja alla helstu kosningasmalana á launaskrá Alþingis, svo rétta mætti af rekstur stjórnmálaflokkanna. En það dugar ekki.

Hvernig er hægt að ætlast til þess að íslenskir stjórnmálamenn geti rekið ríkið ef þeir geta ekki einu sinni rekið skammlaust stjórnmálaflokk. Þessir menn myndu ekki einu sinni draga inn í skemmtinefnd í stéttarfélagi. Enn einu sinni ætla íslenskir stjórnmálamenn að gera upptækt sparifé launamanna í lífeyrissjóðunum til þess að rétta af afglöp sín í ríkisrekstrinum, það dugaði þeim ekki að fella krónuna og um leið launin um 50%.

Heyri að stjórnvöld ætli sér einu sinni enn að skatta inneignir í lífeyrissjóðum, leggjast á okkur sem höfum valið að spara og varðveita okkar fé. Í þessari umferð er sem fyrr gerð tillaga um að þeir sleppi sem hafa ekki tekið þátt í samtryggingakerfinu, heldur safnað fé sínu á einkareikninga, undir koddann, í fasteignir, eða yfirleitt ætlað sér að fljóta frítt með. Hér er lagt upp með athafnir sem brjóta jafnræði og ef af verður kallar á dómsmál.

Slök efnahagsstjórn hefur endurtekið verið leiðrétt með reglubundnum gengisfellingum og gera upptækt sparifé lífeyrisþega á almennum markaði. Þingmenn og ráðherrar þurfa ekki að óttast um sinn lífeyri, þeir hafa sett lög um að hann sé baktryggður í ríkissjóð.

Í síðustu kjarasamningum voru ákvæði um að þessi mismunur yrði leiðréttur upp á við þannig að skerðingar í almennum sjóðunum yrðu leiðréttar til samræmis við þær leiðréttingar sem gerðar hafa verið í opinberu sjóðunum. Stjórnmálamennirnir eru að mana launamenn á almennum vinnumarkaði til þess að segja upp kjarasamningum í febrúar. Endurtekin viðtekin vinnubrögð slakra og óheiðarlegra íslenskra stjórnmálamanna.

Jarðnæði - Oddný Eir Ævarsdótitr

Oddný lýsir í dagbókarformi samskiptum elskenda og tengir það saman við þann veruleika sem við höfum upplifað síðastliðið ár.

Einkaeign á risastóru landi virðist vera tímaskekkja. Það verður að hugsa upp á nýtt tengsl einkaeignar á landi og almannaeignar á auðlindum. Loksins er verið að viðurkenna að vatn er auðlind. En hvað með auðnina, fegurðina og andrýmið, andrúmsloftið?

Kaupsýslumenn heimsins eru sem athafnamenn eru hvergi heimilisfastir, bera hvergi ábyrgð á sínum heimahögum, þeir búa í skattaskjólum á skattfrjálsum skýjum. Svo rignir bara rusli og mengun yfir okkur hin.

Grey sveitarstjórnarliðarnir sem töldu sig vera að gera góðan samning þegar þeir seldu auðkýfingi aðgang að vatnsbólunum í hundrað ár, en svo sat hann bara í fangelsi vegna skattsvika og skjalafals. Hugsa sér ef börn okkar og barnabörn þurfa að kaupa sér vatn dýrum dómum af þeim sem hafa náð vatnsbólunum undir sig. Og hokra á hjáleigum erlendra stórkaupmanna.

Landið molnar undan okkur, við verðum að berjast núna svo framtíðaríbúar geti staðið föstum fótum á grund og borið höfuðið hátt.

Okkur er gefin sú skýring að Íslandsáhugi Kínverjans komi til vegna íslenskrar lopapeysa sem prjónuð var á hann fyrir þrjátíu árum. Hann vilji leggja fram gríðarlega jákvæða fjárfestingu sem laðaði aðra að. Kínverjinn væri ekki að hugsa um gróða, hann væri ljóðrænn hugsjónamaður og náttúruverndarsinni. Þeir kunna nú að kynna sig til sögunnar. Ég hef nú heyrt hann fyrri, gói minn.

Oddný er góður stílisti og sendir hér frá sér virkilega skemmtilega og vel skrifaða bók.

Gufuskálavör

Rústir verbúðar við Gufuskálavör

Fór í gær vestur á Snæfellsnes á heimaslóðir konunnar. Á meðan hún sinnti erindum vegna inngöngu aðventunnar með systrum og frænkum, nýtti ég tímann til þess að finna mér svæði til þess að rölta um, eins og svo oft áður. Búinn að rölta 13 sinnum á jökulinn, en nú var snjómugga en veður stillt og gott, svo ég leitaði niður í fjöruna. Utanvert nesið býður upp á óendanlega margt til þess að skoða, víða er búið að gera stórátak í lagningu gönguleiða og merkingu markverðra staða.

Gufuskálar eru vestan við Hellissand. Þar reisti herinn mikil mannvirki til þess að tryggja að kommarnir vondu myndu ekki komast of nálægt "the Free World". Þar var á tímabili fjölmenn byggð, en nú rekur Landsbjörg þar umfangsmiklar þjálfunarbúðir við leit og björgun.

Á Gufuskálum var búið allt til ársins 1948. Útgerð var hér áður mikil frá Gufuskálum líkt og fleiri stöðum á utanverðu Snæfellsnesi og var þar víða fjölmenni í verunum. Víða má sjá merki fiskibyrgja þar sem sjómenn hlóðu upp byrgi úr fjörugrjóti og hrauni því byggingarefni sem er næst hendinni. Fjöldi byrgja sem fundist hafa er gríðarlegur. Það hvílir ævintýrablær yfir byrgjunum þegar rölt er um hraunkantinn við fjöruna í grend við verin blasir við hversu harðsótt hún hefur verið baráttan að draga björg í bú.

Niðurgangan í Írskrabrunn

Við Gufuskála eru minjar sem rekja má til írskrar búsetu frá því fyrir landnám, m.a. forn brunnur sem af nefndur Írskrabrunnur ásamt fiskbyrgjum í hrauninu. Írskrabrunnur var nánast týndur, því áfok og gróður höfðu í sameiningu nánast lokað brunninum. En hann hefur nú verið opnaður að nýju og sjást meðal annars hlaðin þrep, því brunnurinn er djúpur.

Gangan milli varanna og fiskibirgjanna er fín áminning í upphafi aðventu þar sem rætt um jólin gangi í garð með spjaldtölvum, flatskjáum, jólatónleikum og jólahlaðborðum.

Minnisvarði um Elínborg Þorbjarnardóttir

Síðasti ábúandi í Gufuskálum var Elínborg Þorbjarnardóttir húsfreyja á Gufuskálum 1898 – 1946
Bæn eftir þessa merku konu er á þarna á minnisvarða.

Þú hinn voldugi herra drottinn hafs. Drottin allsherjar,
blessa þú hafið og ströndina fyrir Gufuskálalandi,
svo enginn, sem héðan leitar á sjóinn verði fyrir grandi,
né neinn sá er leitar hér lands af sjónum farist.

Þín blessun hvíli yfir hverjum kima og hverjum tanga
landsins yfir hafinu og þeim, sem á jörðinni búa nú og
framvegis, meðan land er byggt.

Orð þessarar konu eiga allt eins við í dag, ef okkur tekst ekki að koma augu á lífið í kringum okkur yfir hlaðin allsnæktarborðin og áhyggjum að komast ekki yfir öll jólatilboðin í stórmörkuðunum.

Staðreyndir til heimabrúks

Grein sem var birt í Fréttablaðinu í dag. Greinin er svar við kostulegri grein Þorbjargar Helgu Vigfúsdóttur borgarfulltrúa Sjálfstæðismanna sem birtist í Fréttablaðinu fimmtudag 24. nóvember.

Efnahagsstefna á Íslandi síðustu áratugina hefur miðað að því að viðhalda hagvexti með opinberum inngripum. Þetta var fyrst og fremst gert með aukinni skuldsetningu ríkissjóðs fram til ársins 1990. Þjóðfélagið var þá í fjötrum vítahrings gengis- og verðlagsbreytinga, sem kölluðu endurtekið á miklar launabreytingar.

Á árunum 1980 – 1990 voru gerðir kjarasamningar sem innifólu um 1.600% launahækkanir. Á þessum tíma var tíðni gengisfellinga mikil og verðbólgan hækkaði því enn meir, sem olli því að kaupmáttur laun féll á sama tíma um 10%. Svo einkennilegt sem það er nú tala margir um það í dag með söknuði að á þessum árum hafi verkalýðsforingjar gert alvörukjarasamninga.

Undir lok þessa áratugar voru allir aðilar sammála um að ekki væri lengra komist á þessari braut. Atvinnulífið, og reyndar þjóðfélagið allt, var komið að fótum fram. Þjóðarsátt var gerð og tekin var upp fastgengisstefna og samkomulag náðist um að setja launahækkanir í samhengi við samkeppnisstöðu Íslands. Sameiginlega átak varð til þess að það tókst að ná 30% verðbólgu á skömmum tíma niður í 2-3%.

Nokkru fyrir aldamót fór að gæta ójafnvægis í þjóðarbúskapnum, í stað þess að beita auknu aðhaldi lofuðu andstætt öllum hagfræðikenningum stjórnmálamenn miklum skattalækkunum í kosningabaráttunni 1999 og þenslan jókst vitanlega og ekki tókst að viðhalda fastgengisstefnunni lengur og ákveðið að láta gengið fljóta.

Svo kom næsta kosningaár 2003 og enn bættu stjórnmálamennirnir við í sínum óábyrga leik og yfirbuðu hver annan. Samið var um stærsta verkefni sem lagt hafði verið í hér á landi, álver og Kárahnjúkavirkjun. Margir bentu á að þetta væri það stór biti fyrir hagkerfið að hér yrði að fara varlega og stjórnvöld yrðu að beita sér gegn ofhitnum á hagkerfinu, en þrátt fyrir þetta lögðu ríkisstjórnar flokkarnir út í umfangsmestu framkvæmdir í vega- og jarðgangnakerfi landsins.

Samfara þessu lækka þeir að auki hátekju- og eignaskatta. Í kosningabaráttunni var lofað umtalsverðri hækkun íbúðarlána og það brast á keppni um hver gæti farið hæst og lánin ruku upp í 100%, allur fasteignamarkaðurinn fór á fullt og íbúðarverð rauk upp.

Tekjur hins opinbera jukust vitanlega og því fylgdi gríðarleg fjölgun á störfum hjá hinu opinbera og allar áætlanir stjórnmálamanna miðuðust við að hér myndi allt vaxa áfram til hins óendanlega.

Ítrekað var stjórnvöldum bent að það myndi koma niðursveifla, og þær forsendur sem stjórnmálamenn settu sér gætu ekki annað en endað með ósköpum bæði hjá ríkissjóði og ekki síður hjá sveitarfélögunum. Í stað þess að lækka skatta og auka eyðslu hins opinbera hefði átt að leggja fyrir til fyrirsjáanlegra magurra ára. Allt var þetta byggt á kolröngum ákvörðunum við efnahagsstjórnina.

Seðlabankinn hækkaði vexti til þess að slá á þensluna, en það leiddi til þess að erlent fjármagn streymdi til landsins vegna vaxtamunar. Krónan styrktist og afkoma útflutningsfyrirtækja versnaði, en innflutningur jókst umtalsvert. Einkaneysla fór upp úr þakinu og viðskiptahallinn fór yfir 20%.

Árin 2006 – 2008 voru útflutningstekjur Ísland vegna vöru og þjónustu einungis um 5-7% af gjaldeyrisviðskiptum, hitt var vegna viðskipta þar sem fjárfestar voru að spila með krónuna og nýta sér vaxtamuninn milli Íslands og annarra landa. Á þeim tíma frá því að tekinn var upp fastgengisstefna var krónan felld árið 2001 um 25%, árið um 2006 um 20% og svo í Hruninu um 50%. Fram að Hruni voru engar mótvægisaðgerðar kynntar.

Hagdeild ASÍ varaði ítrekað reglubundið á frá árinu 2005 hvert stefndi. Fram hefur komið að ráðherrar nágrannaþjóða okkar höfðu ítrekað samband við íslensk stjórnvöld, án nokkurs árangurs. Einu viðbrögðin voru að fara í umfangsmiklar kynnisferðir um heiminn og fræða fólk um hið mikla Íslenska efnahagsundur. Spárnar rættust því miður og eftir sitja þúsundir íslendinga í skuldasúpu.

Helstu ráð stjórnmálamanna þessa dagana er að það séu fólgin umtalsverð sóknarfæri í því að halda krónunni lágri, það veldur því að heimilin hafa lágar tekjur og skuldirnar vaxa frekar en minnka. Frá Hruni hafa gjaldeyrisskapandi greinar búið við gríðarlegan hagnað og Einungis hluti hans er fluttur heim. Segja má að þessi grein sé að greiða hálf laun hér á Íslandi og hinn helmingurinn er lagður inn á erlenda gjaldeyrisreikninga eigenda fyrirtækjanna. Þetta er gert á kostnað íslenskra heimila og þeirra fyrirtækja sem starfa á innanlandsmarkaði. Gríðarleg mismunum á sér stað. Verulegur hluti fyrirtækjanna getur ekki hækkað laun á meðan önnur búa við ofboðslegan hagnað.

Nú er spáð innan við 3% árlegum hagvexti næstu ár. Svo lítill hagvöxtur nægir ekki til þess minnka þann slaka sem myndaðist í hagkerfinu í kjölfar Hrunsins. Nýsköpun er mikilvæg til þess að stuðla að sjálfbærum og auknum hagvexti. Þar verður að líta til íslenskra tæknifyrirtækja sem eru að keppa á alþjóðamarkaði, en þau eru að flýja krónulandið hvert á fætur öðru. Þrátt fyrir það lýsir hluti stjórnmálaflokka yfir andstöðu við að breyta þessu ástandi til framtíðar.

Kiljan og íslenskir kommúnistar

Halldór - Fréttablaðið 23. nóvember 2011


Verð að viðurkenna að ég átta mig ekki á því hvers vegna ný bók Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar fær drottningarkynningu í Kastljósi og síðan er bætt um betur og allur bókakynningartími Kiljunnar tekinn í að kynna bókina.

Það kom greinilega fram að Kolbrún og Egill virtust eitthvað vandræðaleg vegna þessa. Fundu sig endurtekið í því að réttlæta það að fjallað væri um þessa bók. Töngluðust endurtekið á því að þetta væri nú svo góð bók.

Páll var hins vegar hreinskilinn og fjallaði heiðarlega um bókina. Það blasti við að hann var ekki ánægður með að þessi bók væri til umfjöllunar. Fyrirséð væri hvernig HHG myndi fjalla um kommúnista. HHG flokkaði alla sem ekki væru honum sammála í pólitískum skoðunum væru vinstri menn. Barnaleg nálgun.

Ég er einn af þeim fjölmörgu sem átta mig ekki fullkomlega á notkun hugtakanna hægri eða vinstri maður. Tel mig vera hægra megin við miðju, studdi Sjálfstæðisflokkinn á meðan hann var þar, en sagði mig úr honum ásamt mörgum öðrum í lok síðustu aldar, þegar Sjálfstæðisflokkurinn tók þá ákvörðun að setja fremst sjónarmið sem komu frá BNA Repúblikönum og víkja frá fyrri stefnu.

Því fer fjarri að ég ætli að verja þau voðaverk sem Stalín og þeirra þarna austur í Sovétinu framkvæmdu. En mér er ómögulegt að að ætla að íslenskir menn sem hrifust af sósíalisma hafi verið það á grundvelli þessara athafna sovétkommúnista, eins og HHG hefur ítrekað gefið í skyn þegar hann fjallar um íslenska sósíalista.

Þar bjó annað að baki, eins og allir vita sem hafa kynnt sér t.d. uppbyggingu norrænu samfélaganna. Þau voru reist á nákvæmlega sama upphafsgrunni og þeir sem lögðu af stað til þess að auka rétt almennings í Rússlandi á sínum tíma. Skildi ekki hvað varð til þess að Egill bætti verkalýðsforingjum á þennan sakabekk. Hvað er verið að gefa í skyn?

Það er ekkert leyndarmál að það fóru einhverjir verkalýðsforingjar þangað austur í einhverjar glansferðir, það var töluvert fyrir minn tíma. En ég veit að það var einnig allmörgum boðið vestur um haf af sendiráði og menningarstofnun BNA til þess að fá kynningu á hvernig fólkið í "The Free World" hefði það. Ættum við að nota hér sömu nálgun og HHG og ræða um athafnir Bandaríkjamanna gagnvart launamönnum og já heilu þjóðunum víða um heimsbyggðina. Eða Mc Carthyisman.

Ekki dettur mér í hug að saka þá sem þáðu boð um að fara vestur um að hafa verið þátttakendur í þeim voðaverkum sem sendimenn Washingtonstjórna framkvæmdu gagnvart þeim sem ekki voru því fylgjandi að meðtaka boðskap bandarískra stórfyrirtækja og gróðahyggju þeirra.

Fram hefur komið í skjölum alþjóðlegu verkalýðshreyfingarinnar að þessir náungar hafi t.d. tekið að lífi að jafnaði um 200 trúnaðarmenn launamanna á ári í Suður-Ameríku. Minna má á mörg önnur voðaverk gagnvart launamönnum og fjölskyldum þeirra unnin af fulltrúum "The Free World" víðar um veröldina.

Mér fannst Kiljuna setja mikið niður við þessa yfirferð og er reyndar viss um að margt bókafólk hefði viljað fá umfjöllum ný íslensk skáldverk nóg er af þeim þessa dagana.

"Prófessorinn Hannes Hólmsteinn skrifar talsvert og les líka heilmikið. Það er fallegt. Að lesa og skrifa list er góð. En ákjósanleg er einnig sú list að hreinsa skólp pólitískrar áráttuhegðunar út úr hausnum á sér þegar farið er hug og höndum um verk eftir aðra, jafnvel þótt um sé að ræða hartnær hálfrar aldar gamlan leirburð eftir mig." Þorsteinn frá Hamri um HHG í Fréttablaðinu.

Upp úr hjólfari sérhyggjunnar

Ég hef komið víða á ráðstefnur þar sem saman eru komnir trúnaðarmenn launamanna nánast frá öllum löndum heimsins. Alltaf erum við fulltrúar norrænu stéttarfélaganna leitaðir uppi og þar fáum við staðfestingu á því að þau samfélög sem almenningur um víða veröld lítur helst til og vill búa í, eru norrænu velferðarþjóðfélögin. Við erum ákaft hvattir til þess að gefa í engu eftir í okkar samfélögum, með því bætum við ekki samkeppnismöguleika norrænu landanna, heldur verði þeir sem búa við lökustu kjörin einfaldlega færðir neðar í stiganum.

Á Norðurlöndunum ríki friður og fjölskylduvænt umhverfi. Mikill agi í viðskiptum og samskiptum á vinnumarkaði. Í norrænum hagkerfum ríkir stöðugleiki og jafn stígandi kaupmáttarauki (hér dettur reyndar Ísland reglulega úr lestinni). Þessi samfélög eiga það sammerkt að fara hvað mest í taugarnar á forsvarsmönnum sérhyggjunnar og ekki síst hér á Íslandi.

Hér á Íslandi taka fylgjendur sérhyggjunnar aftur á móti vart til orða án þess að lýsa yfir andúð sinni á þessum nágrönnum okkar, hér vísa ég t.d. til ummæla í síðustu viku, um að ef menn vilja búa í svona samfélögum taka þeir bara Norrænu og flytja þangað. Yfirburðaaulafyndni á borð við þetta fær langvinnt lófaklapp og húrrahróp á landsfundi sérhyggjusinna. Svona kappar eru kosnir ræðukóngar, seðlabankastjórar, forsætisráðherrar og borgarstjórar.

Þessir menn segjast í spjallþáttum og vikuna fyrir kosningar standa fyrir "Stétt með stétt", en þess á milli berjast þeir hvað harðast gegn umbótum á íslensku samfélagi, hafna breytingum á stjórnarskránni. Hér eigi keppni að ráða og markaðurinn ráði. Vilja loka Ríkisútvarpinu og breyta því í Útvarp Sögu og Skjá 1. Ísland eigi ekki að hafna því að selja sína orku til umhverfissóða og hér eigi að hafna kolefnissköttum. Þessu fylgja hótanir um að ekki verði um að ræða frekari fjárfestingar hér á landi. Á markaðurinn að ráða nauðsynlegum aðgerðum í umhverfismálum?

Samkvæmt þessari stefnu á að ríkja keppni á öllum sviðum. Almannahagsmunir víki fyrir hagsmunum fjármagnseigenda. Þjóðir keppa í lækkun skatta til að ná til sín fyrirtækjum. Það getur ekki leitt til annars en lakari skóla og veikari heilbrigðisþjónustu og skuldsettari þjóða. Það setur þrýsting á stéttarfélögin um að þau dragi úr sínum kröfum og laun hækki ekki.

Kaupmáttur minnkar. Arður fyrirtækjanna ræður öllu. Óheft keppni alþjóðafyrirtækjanna getur ekki leitt til annars en að þau samfélög, sem almenningur barðist fyrir í blóðugum byltingum og stríðum síðustu öld munu hrynja, sé fórnað á altari samkeppninnar.

Gegn þessu verður að sporna, breyta viðhorfum og rýma fyrir sjónarmiðum norrænnar samtryggingar. Við eigum ekki að vera eina landið á Norðurlöndum sem sérhyggjumenn hafa náð tökum á. Það er sá lærdómur sem við ættum að hafa numið í Hruninu. Sjá í gegnum þokumistrið frá reyksprengjunum sem sérhyggjumenn kasta reglulega inn í umræðuna. Ísland gæti verið kennslubókardæmið sem nýtt væri til þess að koma á alþjóðlegum reglum sem taka mið af heildarhagsmunum.

Endurskilgreina þarf hver markmiðin eigi að vera. Kerfið eins og það er nú, tekur ekki mið af hagsmunum almennings. Hann er réttindalaus. Fyrirtækin stjórna ríkisstjórnunum og setja þeim stólinn fyrir dyrnar með sína hagsmuni í fyrirrúmi. Samspil þessara aðila velur þau kjör sem launamönnum er boðið upp á. Ef stéttarfélögin gera of góða kjarasamninga þá þykir sérhyggjumönnum gott að hafa gjaldmiðil sem hægt sé að fella til þess að tryggja að 30% af þjóðaframleiðslunnar renni áfram í vasa hinna útvöldu. Þetta sjónarmið fær langvinnt lófatak og klapp að bak ræðumanns.

Þau viðhorf sem höfð voru að leiðarljósi við uppbyggingu samfélaga við jákvæðum viðhorfum til fjölskyldna eru að glatast og viðhorf auðhyggju og sérhyggju hafa tekið yfir. Barnaþrælkun eykst, mansal viðgengst sem aldrei áður, kynlífsþrælkun vex og réttindalausum farandverkamönnum fjölgar. Hungrið í heiminum vex samfara því að þeim fjölgar sem ekki hafa aðgang að vatni.

Hér er farið yfir þetta á skiljanlegan hátt af Hans Rosling.

Í Kína, því landi sem sumir af leiðtogum Íslands mæra í alþjóðlegum fjölmiðlum og segja jafnframt að Norðurlöndin séu okkar helstu óvinir, eru rúmlega 5 milljónir fanga í 1.000 fangelsum nýttir til þrældóms í verksmiðjum þar aðbúnaður er ólýsanlegur. Þar eru kjör launamanna um heim allan keyrð niður og búið til atvinnuleysi.

Mannfyrirlitning fjölþjóðafyrirtækjanna nær sífellt sterkari tökum að alþjóðasamfélaginu. Í Evrópu starfa í dag fyrirtæki sem selja svarta lista til atvinnurekanda. Á þessa lista eru menn skráðir sem vilja vera í verkalýðsfélögum, hafa gefið sig út fyrir að krefjast hærri laun eða gert athugasemdir við öryggisbúnað. Gjaldþrot auðhyggjunnar blasir við hvert sem litið er.

Stjórnarskrárumræðan

Hér á Eyjunni hafa undanfarið birst pistlar þar sem Gísli Tryggvason félagi minn í stjórnlagaráði hefur farið yfir hverja einustu grein Stjórnlagafrumvarpsins með skýringum og ábendingum hvað liggi að baki hverri grein. Umræðan um frumvarpið hefur um of einkennst af fyrirfram gefinni andstöðu við störf Stjórnlagaráðs.

Nú er það svo að legið hefur fyrir að það þurfi að endurskoða núverandi Stjórnarskrá, og það kom reyndar fram áður en Stjórnarskráin var samþykkt á Þingvöllum 17. júní 1944 eins og fram kom í fróðlegu erindi Guðna T.h. Jóhannessonar á aðalfundi Stjórnarskrárfélagsins í vor.

Eftir Hrun kom upp á yfirborðið ákafur vilji meðal þjóðarinnar að uppganga samfélags okkar úr dalbotninum yrði nýtt til þess að skapa hér nýtt og heilbrigðara samfélag. Við vissum að það yrði erfitt, margir þeirra sem hefðu komið sér vel fyrir við kjötkatlana, myndu verjast kröftuglega ef einhver vildi hrekja þá á brott.

Erlendir sérfræðingar í þessum málum t.d. Eva Joly, sem var hér ráðgjafi til skamms tíma lýsti þessu prýðilega. Bankamenn og stjórnmálamenn sem ættu hagsmuna að gæta, myndu gera allt til þess að draga mál á langinn. Helsta baráttuaðferð þeirra yrði að gera alla þá ótrúverðuga, sem þeir teldu ógna stöðu sinni. Hér nægir að benda á þann málflutning sem hefur verið undanfarið um FME og svo hverjir það voru sem sátu á fremsta bekk á landsfundi þess stjórnmálaflokks sem hefur mótað og stjórnað efnahagsstefnu Íslands undanfarna áratugi.

Í þessu sambandi vill ég sérstaklega benda á kafla 8 í öðru bindi skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis. Bendi á kafla 8.11 og töflur 23 og 24 bls. 200 og 201. Í framhaldi af því um útlán bankanna í kafla 8.12. Í framhaldi af því má kannski velta fyrir sér hvers vegna sumir vilja alls ekki ræða þessa skýrslu.

Allir spádómar í þá veru að hér myndi ganga erfiðlega við að ná fram breytingum á íslensku samfélagi hafa ræst. Reglulega hefur reyksprengjum verið varpað út í umræðuna til þess að leiða hana á villigötur og beina sjónum frá atriðum sem ekki þola dagsljósið. Alltaf eru þar á ferð sömu aðilar, sama hvert litið er. Alltaf tala þeir eins og Hrunið hafi hafist í október 2008 og ekki átt sér neinn undanfara. Það er jú afleiðingar undanfarans sem verið er að glíma við. Það er undanfarinn sem fjallað er um í Rannsóknarskýrslunni. Tilteknir stjórnmálamenn hafa reglulega tekið Alþingi í gíslingu og reynt allt til þess að mál fái málefnalega afgreiðslu.

Það er vitanlega eðlilegt að sett sé fram gagnrýni á framkomnar tillögur og fram fari gagnvirk umræða. Sú umræða nær ekki tilgangi ef inn í hana er endurtekið varpað innistæðulausum klisjum. Klisjum sem ítrekað er búið að sína fram á að standast ekki nánari skoðun. Skortir heilbrigð rök, eins og er t.d. bent á hér og hér.

Hér bendi ég á yfirlætisfullar ábendingar um hnökra sem einhver telur sig hafa fundið í frumvarpi Stjórnlagaráðs og svo maður tali nú ekki um baráttuna gegn Stjórnlagaþingi. Baráttuna gegn því að komið verði í veg fyrir reglulega eignaupptöku hjá launamönnum í gegnum gjaldmiðil sem íslensk valdastétt geti handstýrt, sama hvaða nafni hann á nú að heita nú heita. Þessi hópur vill allt annað en að þurfa að undirgangast öguð vinnubrögð ESB.

JóJó Steinunnar Sigurðardóttur

Nýjasta bók Steinunnar Sigurðardóttur; JóJó, hefst á atviki sem verður til þess að krabbameinslæknir staldrar við og fram streyma minningarbrot. Sársaukafull, dulin og bæld.

Bókin verður spennandi og rífur stundum í. Ástir, vinir og samskipti læknis við sjúklinga sem berjast við krabbamein. Minningarbrotin raðast upp og dregin er óþægilega raunsönn mynd af hryllilegum afleiðingum kynferðisofbeldis gegn börnum.

Steinunn er mikill stílisti og texti bókarinnar er þaulhugsaður, fágaður og glæsilega unninn. Ég las bókina í einum rykk, gat ekki lagt hana frá mér. Sat hljóður allnokkurn tíma eftir að hafa lokið lestrinum og fór í gegnum sum minningarbrotin aftur.

Bókin er góð, virkilega góð. Beinskeytt og kröfuhörð við lesandann.

Aulabrandarar og barnaleg fáviska

Hef undanfarin misseri setið allnokkra fundi með helstu framamönnum úr atvinnulífinu, allt XD menn, og hlustað á afstöðu þeirra til íslensks samfélags og hvað þurfi að gera. Hef birt hér á þessari síðu allnokkra pistla þar sem vitnað er í ummæli þeirra.

Sé litið til þessa þá kemur umræðan á landsfundi XD mér í opna skjöldu. Hún einkennist af aulabröndurum og barnalegri fávisku öfgafulls hóps sérhyggjumanna, sem eru lengst til hægri á stjórnmálavængnum.

Hvað veldur því að þessir félagar mínir úr atvinnulífinu láta þetta yfir sig ganga?

Hvers vegna láta menn bjóða sér að aðalstjörnur Landsfundarins séu fyrrv. ráðherrar Flokksins, þeir voru í þeirri ríkisstjórn sem lagði grunninn að Hruninu, eins og kemur glögglega fram í skýrslu Rannsóknarnefndar, sem Valhöll vill að gleymist. Þar eru mennirnir sem vissu hvert stefndi þegar í árslok 2006 og hefðu þá geta komið í veg fyrir þær miklu hörmungar sem riðu yfir okkur öll, ein sog ég hef komið að nokkrum sinnum áður.

Flokkurinn er pikkfastur í fortíðinni og menn láta sig hafa það að sitja þar. Hafa ekki burði til þess að reka af sér gamlar vofur, horfast í augu við sjálfa sig og viðurkenna að Flokkurinn átti stærstan þátt í því hvernig fór. Viðurkenna það og skilja við þennan sérhyggjuhóp.

Óhugnanleg setning landsfundar

Nú höfum við fengið staðfestingu á því að forystumenn Sjálfstæðisflokksins ætla ekki að axla neina ábyrgð á þeim óförum sem íslenskt efnahagslíf lenti í undir þeirra stjórn.
Þeir ætla að ríghalda í þær skýringar sem þeir hafa tönglast á að það hafi verið heimskreppa, ekki íslensk kreppa sem olli efnahagslegum hamförum hér á landi. Hafna því að lesa Rannsóknarskýrsluna, og ætla eins og svo oft áður að endurskrifa söguna eins og þeir vilja hafa hana. Forysta Sjálfstæðisflokksins ætlar ekki að horfast í augu við þá staðreynd að hér varð meira hrun en annarsstaðar. Það varð fullkomið kerfishrun á Íslandi.

Forysta Sjálfstæðisflokksins hefur ekki burði í að takast á við og horfast í augu við að það var efnahagsstjórn þeirra sem lagði 25 þús. heimili í rúst. Það var íslenskt kerfishrun sem varð til þess að kaupmáttur hrapaði og kjör færðust 4 ára aftur í tímann. Skuldir einstaklinga og fyrirtækja tóku stökkbreytingum og Seðlabankinn varð gjaldþrota allt undir stjórn „farsælasta forystumanns“ Íslands. Sú efnahagsstefna sem Davíð Oddsson og meðreiðarsveinar mótuðu, lagði nánast allt í rúst.

Það gerðist ekki í öðrum löndum, það gerðist einungis hér og er sannarlega afleiðing stefnu þeirra. Það voru forystumenn Flokksins sem höfnuðu alfarið að taka tillit til aðvarana vina okkar á hinum Norðurlöndunum um að grípa í taumana í árslok 2006. Þá var ljóst hvert stefndi. Það vissu Geir Haarde forsætisráðherra, Árni Matt fjármálaráðherra og Davíð Oddsson Seðlabankastjóri, þeir menn sem fóru með mesta vald í efnahagsmálum þessa lands.

Ráðherrar allra nágrannaríkja höfðu ítrekað samband við þá, en þeir höfnuðu því algjörlega að víkja af sinni helfararleið. En fóru í ferðir erlendis og lýstu hina Íslenska efnahagsundri sem þeir hefðu skapað og gerðu gys af þeim sem vildu meina að þetta væri ekkert undur, bara ómerkileg froða.

Þetta kemur allt fram í fyrirliggjandi skýrlsum sem hefur verið fjallað um í fjölmiðlum. Ef koma hefði átt í veg fyrir Hrunið hefði þurft að grípa til alvarlegra aðgerða á árinu 2006 of fylgja þeim eftir með harkalegum efnahagslegum samdráttar aðgerðum kosningaárið 2007. Bankarnir voru of stórir fyrir hið örsmá hagkerfi Íslands og viðskiptahallinn alltof mikill. Í stað þess að gríða til aðgerða til þess að draga úr þennslunni, fara þessir stjórendur efnahagsmála í gagnstæða átt. Sumir halda því fram að Hrunið hafi orðið til árið 2008, þeir sem þannig tala eru með sterkt pólitísk gleraugu. Árið 2008 var staðan orðin það ískyggileg að ekki varð hjá Hruni komist.

Ákvarðanir sem teknar voru í Seðlabankanum þetta ár hafa verið gagnrýndar svo ekki sé meira sagt. Ingibjörg Sólrún endaði sinn pólitíska feril líklega án þess að gera sér grein fyrir því þegar hún ákvað að fara í ríkisstjórn, enda er hún farinn af vettvagni og baðst afsökunar á sínum þætti. Meir en aðrir hafa dug í sér að gera.

Ákvarðanir sem teknar voru að ríkisstjórnarforystunni á árinu 2007 voru þvert á það sem ráðherrar okkar helstu vinalönd höfðu lagt til, það varð til þess að engin vildi koma nálægt Íslandi með hjálp nema í gegnum AGS. Ef Geir Haarde og ríkisstjórn hans hefðu tekið að vandanum þá hefði fallið ekki orðið svona mikið. Það voru kosningar sem voru framundan og settu voru upp veggspjöld um land og birtar heilsíðu auglýsingar um að hér væri allt svo gott undir traustri efnahagsstjórn.

Það er sorglegt að hlusta á ummæli núverandi formanns flokksins um stöðuna við stetningu landsfundar, ömurlegt. Á síðasta landsfundi Sjálfstæðisflokksins kom fram að það væri fólkinu í landinu að kenna hvernig fór, ekki þeirra sem mótuðu og stjórnuðu efnahagsstefnunni. Ekki þeirra sem settu allt í kaldakol.

Ef marka má afstöðu fólks í skoðanakönnunum þá styðja 38% þeirra sem tóku afstöðu þennan flokk. Um 50% tóku afstöðu, þannig að hér er um að ræða um 20% landsmanna. Þessi hópur varð efnaðri við Hrunið og það byggist á því kerfi sem þetta sama fólk hefur komið á hér á landi.

Við vitum að það er sami hópur sem berst með öllum ráðum gegn því að tekið verði á þessu kerfi. Þetta fólk virðist skipta engu þó það kosta almenning aleiguna og upptöku þriðjungs launa í landinu. Það er þetta fólk sem mun kjósa XD sama á hverju gengur, því þetta fólk hugsar einvörðungu um eigin hag.

Í nýrri könnum á vegum hagdeilda SA kom fram að á undanförnum árum hefur fjöldi íslendinga sem fer héðan umfram það erlenda fólk sem hingað flytur vaxið með hverju ári. Sé litið til þess hverjir það eru sem eru að flytja burt þá er það vel menntað fólk sem er að fara og hingað er að flytjast erlent láglaunafólk sem sættir sig við að vinna störf þar sem laun og aðbúnaður er við eða fyrir neðan leyfileg lágmörk. Neðanjarðarhagkerfið vex, ójöfnuður vex.

Landsfundur Sjálfstæðismanna virðist vilja halda áfram þar sem frá var horfið og þvertekur að horfast i augu við sína skelfilegu fortíð.

Fyrirsjáanleg staða OR

Síðustu ár hafa málefni OR margsinnis verið ofarlega á vinnustöðum rafiðnaðarmanna. Umræðan hefur einkennst af áhyggjum hvernig stjórnmálamenn hafa nýtt sér OR sem skiptimynt í valdatafli og klækjastjórnmálum. Rekstrarlegar hagsmunum hafi verið vikið til hliðar.

Það lá þegar fyrir á árinu 2007, að taka þyrfti til í rekstri fyrirtækisins með mikilli hagræðingu og hækkun gjaldskrár. Mikilvægir hlutar fyrirtækisins voru þá þegar reknir með tapi. Síðan þá hefur endurtekið verið dregið úr nauðsynlegu viðhaldi og fyrirbyggjandi viðhaldi. Um mitt ár 2007 var það ljóst að ef ekki yrði tekið á þessum þáttum myndi það leiða til gríðarlegs og langvarandi vanda.

Þá lá fyrir ef gripið yrði til aðgerða haustið 2007 og tekið á gjaldskrám og stjórnunarkostnaði fyrirtækisins væri hægt að koma í veg fyrir mikinn skaða. En ef ekki yrði gripið þá þegar til aðgerða myndi það kosta milljarða króna að byggja upp það sem tapast hefði með því að draga úr fyrirbyggjandi viðhaldi.

Þáverandi borgarstjóri og fylgisfólk hennar höfnuðu þessu alfarið á þeim forsendum að svo stutt væri til kosninga. Samtök rafiðnaðarmanna og annarra almennra starfsmanna mótmæltu harkalega uppsögnum sem gripið var til í viðhalds- og framkvæmdadeildum auk þess að laun almennra starfsmanna væru skorin niður. Þáverandi borgarstjórn tók hins vegar ekkert á ofvöxnu stjórnkerfi fyrirtækisins. Þáverandi borgarstjóri ákvað svo ofan á allt annað að taka út úr fyrirtækinu fleiri hundruð milljóna króna í arðgreiðslum.

Þetta kom fram í úttekt lífeyrissjóðanna á fyrirtækinu fyrir 2 árum þegar leitað var eftir lánum á neikvæðum vöxtum úr lífeyrissjóðunum. Bent var á að taka yrði á rekstrarkostnaði og þáverandi borgarstjórn hefði byrjað á öfugum enda með því að fækka í viðhaldsdeildum. Það mun taka um áratug að vinna upp það sem hefur farið úrskeiðis í viðhaldi.

Fjölmiðlar sögðu lítið frá þessum þætti og völdu frekar þann kostinn að draga það upp með neikvæðum hætti að lífeyrissjóðirnir vildu ekki lána fyrirtæki í vanda mikla fjármuni á néikvæðum vöxtum. Eins og alltaf hjálpa þeir stjórnmálamönnum að beina sjónum fólks frá eigin getuleysi og vanda eitthvað annað.

Mat starfsmanna lífeyrissjóðanna var svo staðfest skömmu síðar í úttekt Norræna lánasjóðsins. Þessu var svarað með fúkyrðaflaum af Hönnu Birnu og borgarstjórnarmönnum hennar í fjölmiðlum í garð lífeyrissjóðanna og starfsmanna stéttarfélaganna. Hér hefði maðu rhaldið er væri komið ærið tilefni fyrir fjölmiðla að beina sjónum sínum af hvers vegna öflugir aðilar vildu ekki lána fyrirtækinu og hvernig þáverandi borgarstjórn ætlaði að taka á þessum vanda. Nei sjónum var beint að lánastofnunum og þær dæmdar vondar.

Nú er komið fram nýrri úttekt staðfesting á þessu öllu saman, þar að auki að að stór hluti allra fjárfestinga stjórnenda OR árin 2007 og 2008 að upphæð um 30 milljarða króna er tapað fé að því er fram kemur í kolsvartri skýrslan um stjórnendur fyrirtækisins á þessum árum. Allt þetta hefur legið fyrir um alllangt skeið, en okkur forsvarsmönnum stéttarfélaganna var þá varpað á dyr af þáverandi borgarstjóra, þegar við reyndum að ræða þessi mál við hana. Þar kom m.a. fram fullyrðingar af hálfu þáverandi borgarstjóra að stéttarfélögin væru á móti leiksskólum!!??

Gagnrýnt er í rekstrarúttekt frá miðju ári 2010, að ekki hafi verið gerð skýr grein fyrir skilmálum samninga um nýjar virkjanir né arðsemismarkmiðum. Því síður þeim áhættum sem þessum samningum fylgdu. Var til að mynda öllum fyrirvörum vegna orkusölu til 1. áfanga álvers í Helguvík aflétt í árslok 2008 eða eftir að hrunið hafði átt sér stað og fyrirsjáanlegt var orðið að umskipti hefðu orðið á arðsemisforsendum er vörðuðu fjármögnunarkjör OR.

Alvarlegar afleiðingar alls þessa komu fram í ágúst 2010 þegar lausafjárstaða OR var í uppnámi og vart náðist að greiða starfsfólki laun. Allt þetta ásamt svo mörgu öðru kennir okkur að stjórnmálamenn eiga ekki að vera inn í fyrirtækjum í eigu almennings, nánast öll fyrirtæki og sjóðir sem þeir hafa stjórnað eru rústir einar.

Valeyrarvalsinn eftir Guðmund Andra Thorsson

Flaug í gær til Kaupmannahafnar og tók m.a. með mér Valeyrarvals Guðmundar Andra. Það er skemmst frá því að segja að bókin var fullkomlega búinn að fanga mig áður en við tókum á loft. Allir þekkja hinn afburðastíl Guðmundar Andra m.a. í mánudagspistlum hans í Fréttablaðinu.

Bara að það væru fleiri mánudagar í Fréttablaðinu, þá gæti maður fagnað því á hverjum degi að vera laus við hinn endalausa barlóm útgerðarmanna um að verið sé að taka frá þeim alla lífsbjörgina og við fjölskyldum þeirra blasi vergangur. Eða Sigmund Davíð að kynni okkur fyrir nýja kunningja. Um daginn voru það einhverjir norðmenn sem hann hafði hitt á kráarrölti í Osló. Þeir vildu endilega hreint troða upp á hann risaláni á núll komma eitthvað vöxtum, svo hann gæti bjargað efnahag Íslands.

Nú er Sigmundur Davíð kominn með nýja vini frá Kanada. Þeir eru tilbúnir að kaupa upp af allar ónýtu krónurnar sem eru í umferð og greiða líka upp Jöklabréfin og láta okkur hafa alvöru dollara í staðinn. Þeir ætla svo að henda öllum ónýtu krónunum í Norðurhöfin strax og ísa leysir.

Þá getum við segir Sigmundur Davíð myndað ný Öxulveldi með Lapplandi (Samalandi), Grænlandi og Kanada og tekið að okkur að sjá um heimsviðskiptin með kanadískum dollurum. Lausir við vonlausar væntingar um reddingar frá Brussel, svo maður tali nú ekki um að losna við stökkbreytt lán í gjaldmiðli sem Lilju Móses tókst ekki einu sinni að skipta um nafn á. Og bændur fá þá óáreittir að halda áfram að selja okkur landbúnaðarvörur á 30% yfirverði og milliðakerfi Bændasamtakanna getur stækkað við sig og aukið útgáfu hins vandaðaða og sannleikselskandi Bændablaðs. Þar með væri atkvæðum Sigmundar Davíðs bjargað fá því að deyja úr matareitrun.

Þegar ég var að fara um borð í vélina mætti ég hóp af íslendingum sem voru að koma frá Kanarí og eftir því sem mér skyldist eftir að hafa rætt við nokkra þeirra, höfðu í þetta skipti engir íslendingar farist í Kanaríinu undanfarnar vikur, þó svo þeir hefðu farið á Klörubar félagsheimili Framsóknar og borðað ESB mat.

Við getum farið að hlakka til að verða aftur hið heimsþekkta Íslenska efnahagsundur og þá getur forseti vor með vonnabí ráðherrum farið um heimsbyggðina með nýjan gjaldmiðil. Þá erum við endanlega laus við óvinaríki okkar á hinum Norðurlöndum. Þau sem voru svo vond og siguðu á okkur AGS og kröfðust þess að við bærum ábyrgð á eigin gjörðum.

Í Valeyrarvalsinum fléttar Guðmundur saman 16 sögum á listilegan hátt. Allar gerast þær á sömu 2 mínútunum. Stíll hans hélt mér fullkomlega föstum við bókina.

"Viltu kaffi?"
"Ha?" svaraði ég. Hrökk við og leit upp og horfðist í augu við brosandi flugfreyjuna. "Nei takk."

Og ég las áfram án þess að taka eftir því sem fram fór kringum mig. Hverja söguna á fætur annarri, maðurinn við hliðina á mér steinsvaf. Honum var ekki boðið upp á kaffi.

"Má bjóða þér eitthvað úr Saga shop?" Nú leit ég ekki upp og vonaði að flugfreyjan áttaði sig á að ég væri of upptekinn til þess að segja nei takk. Maðurinn við hliðina á mér var vaknaður og var byrjaður að horfa á ameríska hasarmynd, og spurði hvort hægt væri að fá kaffi og með því núna.

Og ég las áfram. Svelgdi í mig hverja blaðsíðuna á fætur annarri. Sumar aftur, bara til þess að dást betur að stílnum. Áður en við lentum var bókin búin og ég fletti aftur á fremstu síðu og las fyrsta kaflann aftur.

Besta bókin sem ég hef lesið hingað til í haust.

Konan við 1000°

Hef undanfarna viku verið að lesa nýja bók Hallgríms Helgasonar Konan við 1000°.

Hallgrímur er fanta góður stílisti og skrifar virkilega skemmtilegan texta, eins og allir vita. Í bókinni eru verulega skemmtilegir sprettir, en svo koma á milli langir kaflar, jú það er gaman að lesa þá en ég átti stundum í erfiðleikum að halda einbeitingunni.

Herbjörg eða Herra er sögumaðurinn í þessari bók, hún á eftir að lifa með okkur enda sérstaklega eftirminnileg. En bókin er bara of löng og það á örugglega eftir að verða til þess að of fáir leggja í hana, því miður.

Hanna Birna hafnar efnahagstefnu Sjálfstæðisflokksins

Hanna Birna var í þættinum Sprengisandi í gær. Þar sem hún hefur verið í forystusveit Sjálfstæðisflokksins um allangt skeið og sækist eftir því að verða formaður flokksins fylgist maður með því sem hún er að segja. Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft flokka mest áhrif á líf almennings hér á landi.

Í viðtalinu kom fram að Hanna Birna væri þeirrar skoðunar að við ættum að halda áfram í krónuna. Næstu 3 - 5 árin ætti að skoða hvort aðrir kostir séu betri, en miðað núverandi aðstæður finnst henni krónan sé besti kosturinn. Er Hanna Birna virkilega ekki betur að sér um þessi mál?

Ég hélt að allir landsmenn vissu að viðræður við ESB taka a.m.k. 2 ár og að því loknu er reiknað með að þjóðin taka afstöðu til fyrirliggjandi samningsdraga. Það hefur einnig komið fram að íslendingar komist ekki hjá því að taka til í sínu. Við komumst einfaldlega ekki lengra á þessari braut. Nóg sé komið af óstjórn og spillingu og vinnan við viðræðurnar snúist að mestu um mál sem við þyrftum hvort eð er að gera í okkar málum, sama hvort við göngum í ESB eða ekki.

Nei sinnar klifa sífellt á því að ESB sé engin skyndlilausn og telja sig þar með vera lausir undan því að vera þátttakendur í þessari umræðu um umbætur á því sem keyrði hér allt í kaf. Það eru nefnilega engir aðrir en Nei sinnar sem segja að ESB sé skyndilausn. Allir aðrir vilja taka á vandanum með vönduðum hætti.

Ef þau drög sem hugsanlega verða klár eftir 2 ár verða samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu, taka við a.m.k. önnur tvö ár þar til búið verði að ganga frá gjaldmiðilsmálum og aðlögun. Allir geri sér grein fyrir að það sé eðlilegt að nýta þennan tíma. Þegar væntanleg þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram lægi fyrir hvort ESB hefði tekist að lagfæra þau vandamál sem menn glíma við þessa dagana.

Það er hvort við tækjum upp Evru, eða færum samskonar leið og Danir og Færeyingar gerðu að halda í sína krónu studda af Seðlabanka ESB með 15% vikmörkum, sem mér hefur alltaf þótt líklegasta lendingin, merð öðrum orðum tengja íslensku krónuna við þá færeysku.

En það var annað sem dró til sín athygli mína. Hanna Birna sagði að menn tali um krónuna eins og hún væri ástæðan fyrir ástandinu, en gjaldmiðillinn sé í raun eins og hitamælir. Hann sé ekki brotinn þótt illa gangi. Þá minnti Hanna Birna á að Grikkir kenni evrunni um sína stöðu, en við krónunni um okkar stöðu.

Þetta er rangt ég hef allavega ekki heyrt annað en að menn tali um að það sé léleg efnahagsstjórn og mikil spilling meðal ráðandi stjórnmálamanna sem hafi verið aðalorsök þess að Grikkir og Íslendingar lentu í þessari stöðu.

Ítrekað hefur komið fram að við gætum haldið krónunni áfram. Það kallaði aftur á móti á mun harkalegri efnahagsstjórn, en ef við tækjum upp Evru með Seðlabanka ESB sem bakhjarl. Auk þess að ef við héldum í krónuna, þá muni það alltaf kalla aukalega á 2,5 – 3% hærra vaxtastig hér á landi vegna kostnaðar við rekstur örgjaldmiðils, með miklum og dýrum gjaldeyrisvarasjóðum.

Og svo kemur athyglisverðasti hluti innleggs Hönnu Birnu. Hún sagði að sumir séu með þau rök að upptaka evru myndi aga okkur. „Við getum bara agað okkur sjálf. Ef við getum það ekki þá ráðum við heldur ekki við það að skipta um gjaldmiðil,“ sagði Hanna Birna. „Fólk upplifir líka bara á hverjum einasta degi þegar það horfir á reikningana sína þá upplifir það ekki bara þessar tölur sem eru svo stórar heldur óréttlætið sem er fólgið í því. Ef að við nálgumst það ekki, segjum við þetta fólk, við ætlum að tryggja einhvers konar réttlæti með þjóðarsátt um það að leysa þessi mál þá komumst við ofsalega lítið áfram. Óháð krónu og ekki krónu þá er þetta veruleikinn sem að fólk býr við.“

Sjálfstæðisflokkurinn hefur stjórnað efnahagsmálum á Ísland nánast einhendis frá lýðveldisstofnun. Hanna Birna sakar hér Sjálfstæðisflokkinn réttilega um hvernig komið sé fyrir íslendingum. Flokkurinn hafi með slakri efnahagsstjórn eyðilagt möguleika á nauðsynlegum stöðugleika og nýtt sér krónuna með reglulegum gengisfellingum til eignaupptöku hjá íslenskum almenning og tilfærslum á launum frá verkafólki til fyrirtækjanna. Þeir ríku ríkari og bilið jókst sífellt.

Á þetta hafa margir árangurslaust bent árum saman og nú kemur loks fram á sjónarsviðið einn af forystumönnum Sjálfstæðisflokksins og viðurkennir þetta. + fyrir Hönnu Birnu, en þetta er reyndar í dálítilli mótsögn við það sem hún sagði í fyrri hluta viðtalsins.