Undirstaða mikilla framkvæmda í vestrænum löndum er innflutt vinnuafl. Án vinnuafls frá útlöndum væri ekki mögulegt að ljúka þeim framkvæmdum sem ráðist hefur verið í. Fyrirtækin hefðu ekki getað aukið framleiðslu sína og verið samkeppnishæf og hagvöxtur væri mun minni eða jafnvel öfugur. Spennan í efnahagslífinu hér á landi hefði verið meiri, ásamt því að verðbólga og vextir væru enn hærri.
Mörg vesturlandanna þ.á.m. Ísland hafa ekki verið í stakk búin til að taka á móti hinum erlendu launamönnum. Stjórnvöld hafa verið sein við að efla þjónustu sína við hina erlendu gesti okkar og færa reglugerðir og lagaramma að breyttu umhverfi. En það er ljóst að íslensk fyrirtæki verða að halda áfram að öllu óbreyttu að sækja vinnuafl erlendis, en það getur reynst þrautin þyngri eftir því sem samkeppnin um vinnuaflið eykst.
Á næstu árum munu hin 10 nýju lönd í Evrópusambandinu fá umtalsverða fjármuni til að styrkja grunnskipulag og innviði sína. T.d. ætlar samgönguráðuneyti Póllands að eyða um 30-38 milljörðum Bandaríkjadala til vegagerðar fram til ársins 2013. Framkvæmdirnar verða að töluverðum hluta fjármagnaðar af ESB. En það getur orðið erfitt fyrir að Pólland að nýta fjármagnið vegna skorts á vinnuafli. 800 þúsund Pólverjar hafa farið í leit að störfum til annarra landa. Pólska ríkisstjórnin hefur undanfarið birt heilsíðu auglýsingar í breskum blöðum þar sem hún hvetur unga pólverja til þess snúa aftur heim. Tekst að fá þegna hinna nýju ESB landa, sem hafa leitað vestur á bóginn tilað snúa heim. Verða fyrirtækin í þessum löndum að snúa sér austar eftir vinnuafli. Þar er nóg af því. T.d. er talið að það séu um 2 millj. austurlenskra launamanna í Rússlandi, flestir frá Kína.
Margir farandverkamannanna sem hafa leitað vestur á bóginn, hafa orðið fyrir barðinu á fyrirtækjum og starfsmannaleigum á vestrænum vinnumarkaði. Byggingarfyrirtækin á Bretlandseyjum hafa verið ákaflega dugleg við að gera hvern og einn að einkahlutafélagi, til þess að losna undan því að greiða skatta og tryggingar. Auk þess losna fyrirtækin við að greiða orlof og veikindadaga. Oftast lenda hinir erlendu launamenn utan lífeyriskerfanna bæði í heimalandi og þar sem unnið er, sakir þess að hvergi er greitt iðgjald. Mikilsverð mannréttindi eru höfð af þessu bláfátæka fólki.
Hinir erlendu farandverkamenn eru sannarlega launamenn. Fyrirtækin skaffa þeim verkfæri, efni, verkefni og það eru verkstjórar frá fyrirtækjunum sem segja þeim fyrir verkum. Þeim er miskunarlaust hent út á götu ef þeir fara ekki í einu og öllu eftir því sem þeim er boðið. Stjórnvöld í hinum vestrænu löndum hafa í vaxandi mæli verið að setja strangari reglur. Viðbrögð fyrirtækjanna er að flýja á náðir gerviverktökunnar til þess að losna undan sköttum og skyldum og geta áfram greitt laun langt undir öllum lágmörkum gildandi launakerfa. Samtök fyrirtækja eru farin að krefja skattyfirvöld og ríkisvaldið um hertar aðgerðir, því samkeppnishæfni þeirra fyrirtækja sem vilja standa rétt að sínum málum fer hratt minnkandi.
Fyrirtækin koma sér undan því að gera tilhlýðilegar og lögbundnar aðgerðir til þess að fyrirbyggja vinnuslys. Vinnuslys á breskum byggingarmarkaði hafa aukist undanfarin misseri. Í dag verða 40% allra vinnuslysa á byggingastöðum hjá þessu ólánsama fólki sem er með öllu ótryggt og ef það lendir svo á spítölum þá lendir reikningurinn á ríkissjóð. Í Írlandi er þetta hlutfall jafnvel orðið hærra.
Það á við margar ríkisstjórnir þá sérstaklega hinar svo kölluðu hægri stjórnir í Evrópu, nú eru að renna á þær tvær grímur hvað varðar afstöðu til þessara mála. Þessi útgjöld fara hraðvaxandi auk þess eru þau að horfa upp hratt vaxandi neðanjarðarhagkerfi. Samfélögin eru að missa af umtalsverðum skatttekjum, samfara því að lenda í vaxandi útgjöldum.
"Hversu lengi er hægt að berja dauðan hest til vinnu?" spyrja launamenn frá Eystrasaltslöndunum. Þeir hafa nær alla síðustu öld verið undir ofríki Sovétsins eftir að þeir ásamt Bandamönnum skiptu á milli sín löndum í mið-Evrópu. En nú hafa vestræn fyrirtæki tekið við, þar á meðal nokkur íslensk, sem eru með fyrirferðamikinn rekstur í þessum löndum. Áður voru verkalýðsfélögin í höndum kommissara frá Rússlandi, og gerðu lítið í því að bæta hag launamanna eins og þekkt er. En málin eru smásaman að breytast. Eftir tengingu við ESB eru þessu þjóðfélög að eflast og nú er fólk að koma heim eftir að hafa verið við vinnu á norðurlöndum og í Þýskalandi og hefur m.a. lært hvernig verkalýðsfélögin vinna í þessum löndum. Með þessa þekkingu snýr það heim og er að stofna ný verkalýðsfélög. “Þá munu hinir nýju aðræningjar fá að finna fyrir tevatninu”, segja nýir forystumenn þeirra.
Niðurstaðan er að vissu leiti sú að ESB er að ná tilgangi sínum með að byggja upp efnahagslega stöðu þeirra svæða í Evrópu sem eru langt á eftir. Það er að komast skriður á uppbyggingu í þessum löndum og þá á að nást meira jafnvægi á Evrópskum vinnumarkaði.
Mörg vesturlandanna þ.á.m. Ísland hafa ekki verið í stakk búin til að taka á móti hinum erlendu launamönnum. Stjórnvöld hafa verið sein við að efla þjónustu sína við hina erlendu gesti okkar og færa reglugerðir og lagaramma að breyttu umhverfi. En það er ljóst að íslensk fyrirtæki verða að halda áfram að öllu óbreyttu að sækja vinnuafl erlendis, en það getur reynst þrautin þyngri eftir því sem samkeppnin um vinnuaflið eykst.
Á næstu árum munu hin 10 nýju lönd í Evrópusambandinu fá umtalsverða fjármuni til að styrkja grunnskipulag og innviði sína. T.d. ætlar samgönguráðuneyti Póllands að eyða um 30-38 milljörðum Bandaríkjadala til vegagerðar fram til ársins 2013. Framkvæmdirnar verða að töluverðum hluta fjármagnaðar af ESB. En það getur orðið erfitt fyrir að Pólland að nýta fjármagnið vegna skorts á vinnuafli. 800 þúsund Pólverjar hafa farið í leit að störfum til annarra landa. Pólska ríkisstjórnin hefur undanfarið birt heilsíðu auglýsingar í breskum blöðum þar sem hún hvetur unga pólverja til þess snúa aftur heim. Tekst að fá þegna hinna nýju ESB landa, sem hafa leitað vestur á bóginn tilað snúa heim. Verða fyrirtækin í þessum löndum að snúa sér austar eftir vinnuafli. Þar er nóg af því. T.d. er talið að það séu um 2 millj. austurlenskra launamanna í Rússlandi, flestir frá Kína.
Margir farandverkamannanna sem hafa leitað vestur á bóginn, hafa orðið fyrir barðinu á fyrirtækjum og starfsmannaleigum á vestrænum vinnumarkaði. Byggingarfyrirtækin á Bretlandseyjum hafa verið ákaflega dugleg við að gera hvern og einn að einkahlutafélagi, til þess að losna undan því að greiða skatta og tryggingar. Auk þess losna fyrirtækin við að greiða orlof og veikindadaga. Oftast lenda hinir erlendu launamenn utan lífeyriskerfanna bæði í heimalandi og þar sem unnið er, sakir þess að hvergi er greitt iðgjald. Mikilsverð mannréttindi eru höfð af þessu bláfátæka fólki.
Hinir erlendu farandverkamenn eru sannarlega launamenn. Fyrirtækin skaffa þeim verkfæri, efni, verkefni og það eru verkstjórar frá fyrirtækjunum sem segja þeim fyrir verkum. Þeim er miskunarlaust hent út á götu ef þeir fara ekki í einu og öllu eftir því sem þeim er boðið. Stjórnvöld í hinum vestrænu löndum hafa í vaxandi mæli verið að setja strangari reglur. Viðbrögð fyrirtækjanna er að flýja á náðir gerviverktökunnar til þess að losna undan sköttum og skyldum og geta áfram greitt laun langt undir öllum lágmörkum gildandi launakerfa. Samtök fyrirtækja eru farin að krefja skattyfirvöld og ríkisvaldið um hertar aðgerðir, því samkeppnishæfni þeirra fyrirtækja sem vilja standa rétt að sínum málum fer hratt minnkandi.
Fyrirtækin koma sér undan því að gera tilhlýðilegar og lögbundnar aðgerðir til þess að fyrirbyggja vinnuslys. Vinnuslys á breskum byggingarmarkaði hafa aukist undanfarin misseri. Í dag verða 40% allra vinnuslysa á byggingastöðum hjá þessu ólánsama fólki sem er með öllu ótryggt og ef það lendir svo á spítölum þá lendir reikningurinn á ríkissjóð. Í Írlandi er þetta hlutfall jafnvel orðið hærra.
Það á við margar ríkisstjórnir þá sérstaklega hinar svo kölluðu hægri stjórnir í Evrópu, nú eru að renna á þær tvær grímur hvað varðar afstöðu til þessara mála. Þessi útgjöld fara hraðvaxandi auk þess eru þau að horfa upp hratt vaxandi neðanjarðarhagkerfi. Samfélögin eru að missa af umtalsverðum skatttekjum, samfara því að lenda í vaxandi útgjöldum.
"Hversu lengi er hægt að berja dauðan hest til vinnu?" spyrja launamenn frá Eystrasaltslöndunum. Þeir hafa nær alla síðustu öld verið undir ofríki Sovétsins eftir að þeir ásamt Bandamönnum skiptu á milli sín löndum í mið-Evrópu. En nú hafa vestræn fyrirtæki tekið við, þar á meðal nokkur íslensk, sem eru með fyrirferðamikinn rekstur í þessum löndum. Áður voru verkalýðsfélögin í höndum kommissara frá Rússlandi, og gerðu lítið í því að bæta hag launamanna eins og þekkt er. En málin eru smásaman að breytast. Eftir tengingu við ESB eru þessu þjóðfélög að eflast og nú er fólk að koma heim eftir að hafa verið við vinnu á norðurlöndum og í Þýskalandi og hefur m.a. lært hvernig verkalýðsfélögin vinna í þessum löndum. Með þessa þekkingu snýr það heim og er að stofna ný verkalýðsfélög. “Þá munu hinir nýju aðræningjar fá að finna fyrir tevatninu”, segja nýir forystumenn þeirra.
Niðurstaðan er að vissu leiti sú að ESB er að ná tilgangi sínum með að byggja upp efnahagslega stöðu þeirra svæða í Evrópu sem eru langt á eftir. Það er að komast skriður á uppbyggingu í þessum löndum og þá á að nást meira jafnvægi á Evrópskum vinnumarkaði.
Engin ummæli:
Skrifa ummæli